ΤΑΡΑΝΤΑΣ - ΣΥΒΑΡΙΣ

Τάραντας

Η αποικία ιδρύθηκε, κατά την Ελληνική Μυθολογία, από τον Τάραντα, γιο του Ποσειδώνα, που σώθηκε με τη βοήθεια του πατέρα του από ναυάγιο και τον οδήγησε εκεί ένα δελφίνι. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, πρώτος οικιστής της πόλης ήταν ο εγγονός του Μίνωα, Τάρας, ο οποίος έφτασε εκεί με Κρήτες αποίκους. Αλλά ως πραγματική θεωρείται μια τρίτη παράδοση, που λέει πως χτίστηκε από τον Ηρακλείδη, Φάλανθο, που οδήγησε εκεί τους Παρθενίες(1) από τη Σπάρτη γύρω στο 708 π.Χ. ιδρύοντας έτσι την μοναδική αποικία των Σπαρτιατών
(1) .Οι Παρθενίες ήταν τα νόθα τέκνα που απέκτησαν οι παρθένες γυναίκες της Σπάρτης με την ανοχή της Σπαρτιατικής Πολιτείας και των συζύγων τους.
Οι Σπαρτιάτισσες κατά τη διάρκεια της εικοσαετούς απουσίας των συζύγων τους στο Α΄ Μεσσηνιακό πόλεμο (743-724 πΧ), τεκνοποίησαν με τους ντόπιους είλωτες. Το γεγονός αυτό έγινε με τη συγκατάθεση της Σπαρτιατικής Πολιτείας και των συζύγων τους. Τα παιδιά  που γεννήθηκαν από τις Σπαρτιάτισσες παρθένες ονομάστηκαν Παρθενίες.

Τα παιδιά αυτά δεν αναγνωριζόταν από τη Πολιτεία ως νόμιμοι Σπαρτιάτες πολίτες. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν να επαναστατήσουν οι νέοι. Η επανάσταση αυτή ονομάστηκε: Επανάσταση των Παρθενιών.

Η επανάσταση τους κατεστάλη. Μετά τη καταστολή του κινήματος αυτού το επίσημο Σπαρτιατικό κράτος αποφάσισε να τους απομακρύνει οριστικά με υποχρεωτική μετανάστευση. Ως τόπος της απομάκρυνσης ορίστηκε η Κάτω Ιταλία. Επικεφαλής της αποστολής ορίστηκε ο Φάλανθος που ζήτησε χρησμό από το Μαντείο των Δελφών για το τόπο της εγκατάστασης τους. Πράγματι τα καράβια έφεραν τους Παρθενίες στη Κάτω Ιταλία. Αποβιβάστηκαν στην ακτή. Εκεί το 706 πΧ ο Φάλανθος και οι Παρθενίες κατέλαβαν τη πόλη Τάρας που προϋπήρχε με άλλο όνομα (Ανξα). Η πόλη αυτή αποτέλεσε τη μοναδική αποικία των Σπαρτιατών. Διότι οι Σπαρτιάτες προτιμούσαν να επεκτείνουν την επικράτεια τους κατακτώντας τους γείτονες παρά να ξενιτευτούν.
Η πόλη τους ονομάστηκε Τάρας προς τιμήν του μυθικού ήρωα Τάραντα γιού του θεού Ποσειδώνα. Ως σύμβολο της πόλης τους ζωγράφισαν τον ήρωα Τάραντα πάνω σε ένα δελφίνι.

Ο Παυσανίας (10. 10, 6-8) κατά την επίσκεψη του στους Δελφούς τον 2ο αι. μ.Χ. περιγράφει την ιστορική διαδρομή της ίδρυσης του Τάραντα και το μνημείο των Ταραντίνων:

«Τα χάλκινα άλογα και οι αιχμάλωτες γυναίκες είναι αναθήματα των Ταραντίνων από τη νίκη τους κατά των Μεσσαπίων, οι οποίοι είναι βάρβαροι, γείτονες στη χώρα των Ταραντίνων. Είναι έργα του Αργείου Αγελάδα. Ο Τάρας είναι αποικία των Λακεδαιμονίων και οικιστής του ο Σπαρτιάτης Φάλανθος. Καθώς ο Φάλανθος ξεκινούσε για να ιδρύσει αποικία, ήρθε χρησμός από τους Δελφούς: όταν νιώσει βροχή κάτω από α ί θ ρ α ( από αίθριο ουρανό), τότε και χώρα θ’ αποκτήσει και πόλη.
Χωρίς ό Φάλανθος να εξετάσει αμέσως ό ίδιος τη μαντεία και χωρίς να την ανακοινώσει σε κανένα εξηγητή αποβιβάστηκε με πλοία στην ‘Ιταλία. Καθώς όμως, αν και νικούσε τους βαρβάρους, δεν κατόρθωνε ούτε καμία πόλη να καταλάβει ούτε καμιάς περιοχής να γίνει κύριος, θυμήθηκε το χρησμό και υπέθεσε πως ό θεός τού προφήτεψε κάτι αδύνατο, γιατί δεν μπορεί να έχει βροχή μέσα σε καθαρή και αίθρια ατμόσφαιρα. Η γυναίκα του, ή οποία τον είχε ακολουθήσει από την πατρίδα, ανάμεσα στις άλλες περιποιήσεις που τού επεφύλασσε καθώς τον έβλεπε απελπισμένο, είχε θέσει το κεφάλι τού συζύγου της ανάμεσα στα γόνατά της και τού αφαιρούσε τις ψείρες. Και από κάποια τρυφερότητα συνέβη να δακρύσει ή γυναίκα, βλέποντας πως οι προσπάθειες τού συζύγου της καθόλου δεν ευοδώνονταν. Και καθώς άρχισε να χύνει αφθονότερα δάκρυα και να βρέχει το κεφάλι τού Φαλάνθου, εκείνος κατάλαβε το νόημα τής μαντείας, επειδή ή σύζυγός του ονομαζόταν Αίθρα. .’Έτσι, όταν νύχτωσε, κυρίεψε από τους βαρβάρους τον Τάραντα, πόλη παραθαλάσσια πολύ μεγάλη και πολύ πλούσια.
Ο ήρωας Τάραντας λένε πως ήταν γιος του Ποσειδώνα και μίας νύμφης τού τόπου και πως άπ’ αυτόν πήραν τα ονόματα τους η πόλη και ό ποταμός. γιατί και ο ποταμός έχει το όνομα Τάρας, όπως και ή πόλη.» (μετ. Δ. Παπαχατζής)

Η πόλη του Τάραντα κτίστηκε στο ακρωτήριο που κλείνει το στόμιο των δύο λιμνοθαλασσών. Η έκταση της πόλης έφτανε τα 570 εκτάρια. Στα τέλη του 5ου αιώνα η δημοκρατία που επικράτησε στον Τάραντα, ο οποίος έφτασε στο απόγειο της ανάπτυξης του υπό τη διακυβέρνηση του φιλόσοφου Αρχύτα. Ονομαστά ήταν τα δύο αγάλματα του Ηρακλή και του Δία στην αγορά της πόλης. Το άγαλμα του Δία, του γλύπτη Λύσιππου, που υπήρξε στην εποχή του το ψηλότερο άγαλμα του μεσογειακού κόσμου με ύψος 18μ.

Ο Στράβων δίνει μία εκτενή περιγραφή της πόλης του Τάραντα :
 
 Όλος ο Ταραντίνος κόλπος είναι αλίμενος, ενώ στον Τάραντα υπάρχει άριστο και μεγάλο λιμάνι που κλείνεται με μεγάλη γέφυρα. Η περίμετρος του είναι 100 στάδια (19χλμ.). Από το μέρος του λιμανιού δημιουργεί ισθμό με την έξω θάλασσα, ώστε η πόλη είναι χτισμένη σε χερσόνησο και τα πλοία μπορούν να συρθούν με ευκολία από τη μία ή την άλλη πλευρά , μιας και ο αυχένας είναι χαμηλός. Το έδαφος όπου είναι χτισμένη η πόλη, είναι χαμηλό κι έχει μικρό ύψωμα προς την ακρόπολη. Το παλαιό τείχος έχει μεγάλη περίμετρο, αλλά σήμερα είναι παρατημένο το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, δηλαδή αυτό κοντά στον ισθμό. Πάντως το μέρος κοντά στην έξοδο του λιμανιού και στην ακρόπολη ακόμη παραμένει πολυπληθές κι ανταποκρίνεται σε μεγάλη πόλη. Έχει πολύ ωραίο γυμναστήριο και μεγάλη αγορά, όπου και ο χάλκινος κολοσσός του Δία, ο μεγαλύτερος μετά τον κολοσσό της Ρόδου. Ανάμεσα στην αγορά και στην έξοδο του λιμανιού είναι η ακρόπολη που διασώζει λίγα λείψανα από το αρχαίο πλήθος των αναθημάτων. Τα πολλά τα κατέστρεψαν οι Καρχηδόνιοι όταν πήρανε την πόλη (209π.Χ) κι άλλα λαφυραγώγησαν οι Ρωμαίοι, που επικράτησαν μετά από έφοδο. Ανάμεσα σε αυτά τα αναθήματα είναι ο Ηρακλής στο Καπιτώλιο, χάλκινος κολοσσός, έργο του Λυσίππου. Το αφιέρωσε εκεί ο Μάξιμος Φάβιος που κατέλαβε την πόλη.   

Ο πλούτος της πόλης σταδιακά έφθειρε τη δύναμη της και οι Ταραντίνοι προτιμούσαν να ζούνε πλούσια ζωή, καλώντας στρατιωτικές δυνάμεις από τη Σπάρτη και την Ήπειρο  προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους γείτονες τους, τους Μεσσαπίους και Λευκανούς, οι οποίοι τους απειλούσαν συνεχώς.

Ο Στράβων μας δίνει μία εκτενή περιγραφή της περιοχής της σημερινής Απουλίας, που κατοικούνταν από τους ντόπιους λαους καθώς και για την πορεία του Τάραντα προς την παρακμή :

«(…) Τώρα που έχω περιγράψει την Ιταλία ως το Μεταπόντιο προχωρώ στα επόμενα. Στη συνέχεια βρίσκεται η Ιαπυγία. Αυτήν την περιοχή οι Έλληνες αποκαλούν Μεσσαπία, ενώ οι ντόπιοι, κατά μέρη λένε ένα τμήμα Σαλεντίνους, που βρίσκεται κοντά στο ακρωτήριο της Ιαπυγίας, και ένα τμήμα Καλαβρία. Πάνω από αυτούς βρίσκονται προς βορρά οι Πευκέτιοι. Η Μεσσαπία έχει σχήμα χερσονήσου και ο ισθμός από το Βρινδήσιο στον Τάραντα έχει πλάτος 310 στάδια (59χλμ περ.). Το θαλασσινό ταξίδι γύρω από το ακρωτήριο της Ιαπυγίας είναι κάπου 400 στάδια (76 χλμ).
(..) Οι Ταραντίνοι κάποτε όταν το πολίτευμα τους ήταν δημοκρατικό ήταν υπερβολικά ισχυροί. Είχαν τεράστιο ναυτικό για τα μεγέθη της περιοχής και επιστράτευαν 30 χιλ. πεζούς, 3χιλ. ιππείς και 1000 ιππάρχους. Είχαν αποδεχθεί επίσης την Πυθαγόρεια φιλοσοφία, ιδιαίτερα ο Αρχύτας που κυβέρνησε πολλά χρόνια την πόλη. Αργότερα ο πλούτος έφερε την πολυτέλεια σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι δημόσιες εορτές ήταν κάθε χρόνο περισσότερες από τις ημέρες του χρόνο με αποτέλεσμα να χειροτερέψει η διοίκηση τους. Μία ένδειξη ότι το πολίτευμα δεν ήταν καλό, είναι η χρησιμοποίηση ξένων στρατιωτικών αρχηγών. Αυτοί ζήτησαν τον Αλέξανδρο των Μολοσσών (από την Ήπειρο της Ελλάδας) να τους οδηγήσει σε πόλεμο ενάντια στους Μεσσαπίους και στους Λευκανούς (334-331π.Χ), αλλά προηγουμένως και τον Αρχίδαμο το γιο του Αγησιλάου (343-338π.Χ) κι αργότερα τον Κλεώνυμο και τον Αγαθοκλή (298π.Χ), μετά τον Πύρρο, (282-272π.Χ) όταν συμμαχούσαν μαζί του εναντίον των Ρωμαίων. Κι ούτε καν αυτούς που καλούσαν δεν μπορούσαν να πειθαρχήσουν, αλλά εν τέλει έγιναν και με αυτούς εχθροί.»

Σε μια μάχη κατά των Μεσσαπίων έχασε την ζωή του ο Βασιλιάς της Σπάρτης Αρχιδάτος ο Γ' ως επικεφαλής μισθοφόρων στο πλευρό των Ταραντίνων , ήταν ανήμερα της Μάχης της Χαιρωνείας στις 7 Μεταγειτνιώνος του 338 π.Χ.. Το σώμα του όμως δεν ετάφη γιατί οι νικητές αρνήθηκαν να το παραδώσουν. Οι Σπαρτιάτες όμως ανήγειραν ανδριάντα του στην αρχαία Ολυμπία.
 

 Για την πορεία του Αρχίδαμου στην Νότιο Ιταλία ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει :
 
«[..] την ίδια περίπου εποχή (1) οι Ταραντίνοι που ήταν σε πόλεμο με τους Λευκανούς είχαν στείλει στους Λακεδαιμονίους που ήταν πρόγονοι τους, πρεσβευτές να τους ζητήσουν στρατιωτική βοήθεια. Οι Σπαρτιάτες που ήταν πρόθυμοι να τους βοηθήσουν ένεκα της συγγένειας, συγκέντρωσαν γρήγορα πεζή και ναυτική δύναμη και στρατηγός της τοποθέτησαν τον βασιλιά τους Αρχίδαμο . Αλλά ενώ ήταν έτοιμοι να αποπλεύσουν για την Ιταλία, οι Λύκτιοι (2) τους παρακάλεσαν να βοηθήσουν πρώτα αυτούς. Οι Λακεδαιμόνιοι πείστηκαν και πήγαν στην Κρήτη , όπου νίκησαν τους μισθοφόρους και αποκατέστησαν τους Λυκτίους στην πατρίδα τους.
Στη συνέχεια ο Αρχίδαμος απέπλευσε για την Ιταλία όπου ενώθηκε με τις δυνάμεις των Ταραντίνων, αλλά πέθανε σε μια μάχη, αφού πολέμησε γενναία (3). Ήταν άνθρωπος τον οποίον επαινούσαν για την στρατηγική του ικανότητα αλλά και γενικά τη ζωή του , ο οποίος είχε επικριθεί μόνο για τη συμμαχία με τους Φωκείς , ως ο κύριος αίτιος της κατάληψης των Δελφών. Ο Αρχίδαμος ήταν βασιλιάς των Λακεδαιμονίων επί είκοσι τρία χρόνια.»
(Μετάφραση  εκδ.  Κάκτου)
(1) το 338 π.Χ., την ίδια εποχή που πραγματοποιήθηκε η μάχη της Χαιρώνειας, κατά την οπία επικράτησαν οι Μακεδόνες του Φιλίππου και του νεαρού Αλέξανδρου, των συνασπισμένων Ελλήνων της νότιας Ελλάδας. 
(2) Λύκτος: πόλη τη Κρήτης που είχε καταληφθεί από τον Φωκέα Φάλαικο.
(3) Ο Πλούταρχος στον Βίο του Σπαρτιάτη βασιλέα Άγι, που διαδέχθηκε τον Αρχίδαμο (360-338π.Χ), αναφέρει ότι ο θάνατος του Αρχίδαμου συνέβη στην πόλη Μανδόριον.

Οι πολεμικές συγκρούσεις με την Ρώμη και η εκστρατεία του Πύρρου
 
Οι Ρωμαίοι προσέβλεπαν στην επέκταση τους σε όλη την Ιταλία, γι' αυτό ήρθαν σε σύγκρουση με τους Έλληνες της Κάτω Ιταλίας.
Στην αρχή ο Τάραντας, βλέποντας τη δύναμη της Ρώμης, ήθελε να αποφύγει τον πόλεμο. Έτσι το 303 π.Χ. οι Ταραντινοί συνομολόγησαν συνθήκη ειρήνης με τους Ρωμαίους. Το 282 π.Χ. οι Ρωμαίοι βοήθησαν μια ελληνική αποικία, τους Θούριους να αμυνθεί εναντίον των γειτονικών ιταλικών φυλών που την πολιορκούσαν και εγκατέστησαν φρουρά στην πόλη. Το παράδειγμα των Θουρίων ακολούθησαν κι άλλες ελληνικές πόλεις όπως ο Κρότων και το Ρήγιο, προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια στους Ταραντίνους δημοκρατικούς, οι οποίοι έβλεπαν να χάνεται η επιρροή τους στην Κάτω Ιταλία.

Το φθινόπωρο του 282 π.Χ. οι Ρωμαίοι παραβίασαν την ειρήνη με τους Ταραντίνους, πλέοντας με πολεμικά πλοία στα ανοικτά του Τάραντα. Ακολούθησε σύρραξη, με τους Ταραντίνους να βυθίζουν τέσσερα πλοία και να καταλαμβάνουν άλλο ένα. Δεν τελείωσαν εκεί όμως τις εχθροπραξίες. Οι Ταραντινοί επιτέθηκαν και κατά των Θουρίων και τους κατέλαβαν, εξορίζοντας τους αριστοκρατικούς της πόλης.

Οι Ρωμαίοι τον ίδιο χρόνο (282 π.Χ.) έστειλαν πρεσβεία στον Τάραντα με μετριοπαθείς όρους. Ζητούσαν την επιστροφή των Θουρίων εξορίστων, την απελευθέρωση των αιχμαλώτων και την προστασία των συμφερόντων των άλλων ελληνικών πόλεων που είχαν γίνει φίλοι τους. Οι Ταραντίνοι όμως τους προσέβαλαν και οι πρέσβεις άπρακτοι γύρισαν πίσω στη Ρώμη. Η Ρωμαϊκή Σύγκλητος, βλέποντας ότι δεν μπορούσε να επιτευχθεί ειρήνη ψήφισε, πόλεμο. Αρχηγός ορίστηκε ο Λεύκιος Αιμίλιος Βάρβουλας.

Μαθαίνοντας τα νέα οι Ταραντίνοι διχάστηκαν. Δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μόνοι τους τους Ρωμαίους κι έτσι ζήτησαν τη βοήθεια του Πύρρου, του βασιλιά της Ηπείρου, ο οποίος δέχτηκε. Ο τελευταίος προερχόταν από τη δυναστεία των Μολοσσών και είχε επεκτείνει το κράτος του σημαντικά. Η δεύτερη πρεσβεία προς τον Πύρρο συμπεριλάμβανε, εκτός από τους Ταραντίνους, πρέσβεις των Ηρακλεωτών, Μεταποντίων και Θουρίων, καθώς και Σαυνίτες και Λευκανούς. Όλοι αυτοί υποσχέθηκαν στον Πύρρο ότι θα συγκέντρωναν 350.000 πεζούς και 20.000 ιππείς. Επειδή όμως ο Πύρρος ήξερε πως δεν μπορούσε να βασιστεί στις υποσχέσεις που έδιναν οι σύμμαχοί τους σε κατάσταση ανάγκης, ζήτησε στρατιωτική βοήθεια από τους δικούς του συμμάχους των ελληνιστικών βασιλείων της Αιγύπτου και της Μακεδονίας.

Όταν ο Αιμίλιος Βάρβουλας έμαθε για αυτή τη συμμαχία, εισέβαλλε στη χώρα του Τάραντα, κατέλαβε μερικά φρούρια, νίκησε τους αντιπάλους του και λεηλατούσε την ύπαιθρο της πόλης. Η ήττα των δημοκρατικών του Τάραντα έκανε την αριστοκρατική παράταξη να αναθαρρήσει και να πετύχει την έναρξη διαπραγματεύσεων με τους Ρωμαίους οι οποίοι είχαν και πάλι φερθεί με μετριοπάθεια. Ο Πύρρος έπρεπε να αντιδράσει γρήγορα σε αυτές τις κινήσεις των Ρωμαίων. Γι’ αυτό έστειλε τον σύμβουλό του και φιλόσοφο Κινέα στον Τάραντα, αργότερα και τον στρατηγό Μίλωνα και 3.000 στρατιώτες οι οποίοι κατέλαβαν την ακρόπολη. Έτσι οι διαπραγματεύσεις διακόπηκαν και ματαιώθηκε οριστικά το ενδεχόμενο νέας μεταστροφής των Ταραντίνων. Τότε οι Ρωμαίοι, έχοντας ανεπαρκείς δυνάμεις για την κατάληψη του Τάραντα, έφυγαν. Το 280 π.Χ., ο Πύρρος αναχώρησε για την Ιταλία με 20.000 πεζούς, 3.000 ιππείς, 2.000 τοξότες, 500 σφενδονήτες και 20 πολεμικούς ελέφαντες. Μόλις έφτασε στην Ιταλία οι Ταραντίνοι τον δέχτηκαν με ενθουσιασμό, αλλά δεν ήταν πρόθυμοι να πολεμήσουν. Έτσι τους συστράτευσε με τη βία. Εν τω μεταξύ, οι Ρωμαίοι όρισαν στρατηγό τον Πόπλιο Βαλέριο Λαιβίνο.
Ο Πύρρος εγκατέστησε το στρατόπεδό του ανάμεσα στην Πανδοσία και την Ηράκλεια. Οι Ρωμαίοι εγκατέστησαν το στρατόπεδό τους στην όχθη του Σίριου ποταμού. Ο Πόπλιος Βαλέριος Λαιβίνος είχε συγκεντρώσει 29.000 πεζούς και 6.000 ιππείς. Η μάχη άρχισε με τους Ρωμαίους να θέλουν να διαβούν τον ποταμό Σίριο.  Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Πύρρος σκότωνε όποιο Ρωμαίο έβρισκε μπροστά του. Η μάχη ήταν αμφίρροπη και οΠύρρος έστειλε τους 20 ελέφαντές του, οι οποίοι ήταν πρωτόγνωροι για τους Ρωμαίους και με την επίθεσή τους του χάρισαν τη νίκη.

Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς υπολογίζει ότι οι Ρωμαίοι έχασαν γύρω στους 15.000 νεκρούς και ο Πύρρος περί τους 13.000 στρατιώτες. Ο Ιερώνυμος ο Καρδιανός όμως υπολογίζει τις απώλειες στους 7.000 άνδρες για τους Ρωμαίους και στους 4.000 άνδρες για τον Πύρρο. Αυτή η πύρρειος νίκη του Πύρρου, όπως ονομάστηκαν από τότε και στο εξής οι μάχες όπου ο νικητής είχε υπέρμετρα μεγάλες απώλειες, απετέλεσε την πρώτη νίκη του επί ιταλικού εδάφους. Θα ακολουθήσουν οι μάχες στο Άσκλον και στο Μπενεβέντο.
Χωρίς όμως τις απαραίτητες ενισχύσεις από τις πόλεις της μεγάλης Ελλάδας ο Πύρρος θα αναγκαστεί να αποχωρίσει από την Ιταλία με αποτέλεσμα ο Τάραντας να περάσει σε Ρωμαίικα χέρια.

Η οριστική όμως καταστροφή του συνέβη το 209 π.Χ. όταν οι Ταραντίνοι προσπάθησαν με τη συμμαχία των Καρχηδονίων ν’ ανακτήσουν την διοίκηση της πόλης τους.
Οι Ρωμαίοι κυρίευσαν τον Τάραντα και λαφυραγώγησαν την πόλη μεταφέροντας στη Ρώμη πολλά λάφυρα και ανάμεσα τους το ονομαστό για το μέγεθος του άγαλμα του Ηρακλή. Το άγαλμα αυτό μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και κατά τη Φραγκοκρατία, το 1204, τήχθηκε για να γίνει νομίσματα.
Η πόλη του Τάραντα τους επόμενους αιώνες παρήκμασε καθώς υπέφερε και από την πειρατεία και οι κάτοικοι της πόλης αναγκάσθηκαν ν’ αποσυρθούν στο εσωτερικό της χώρας.
Η αναζωογόνηση του λιμανιού της πόλης ξεκίνησε κατά τη σύντομη περίοδο της γαλλικής κατοχής στις αρχές του 19ου αιώνα.

Η αρχαία πόλη του Τάραντα έχει καλυφθεί από τη σύγχρονη πόλη, αλλά οι ανασκαφές στην πόλη και στην γύρω περιοχή, έχουν φέρει στο φως μοναδικά ευρήματα που δείχνουν το πολιτιστικό και καλλιτεχνικό επίπεδο της πόλης. Η τέχνη στην περιοχή της Απουλίας ξεπέρασε ακόμα και τα ελληνικά πρότυπα, δημιουργώντας δικές της εντυπωσιακές φόρμες και πρωτοπορώντας σε καλλιτεχνικές δημιουργίες. Τα ευρήματα βρίσκονται σήμερα στο μουσείο της πόλης του Τάραντα.

Διάσημες προσωπικότητες του Τάραντα
 
Λύσις από τον Τάραντα . Φιλόσο­φος του 5ου αι. π.Χ. Ύστερα από την εξέγερση του λαού στον Κρότωνα κατέφυγε στη μητροπο­λιτική Ελλάδα, στη Θήβα, όπου έγινε δάσκαλος του Επαμεινώνδα. Μια από τις λεγόμενες Επι­στολές των Πυθαγορείων φέρει το όνομα του.

Αρχύτας από τον Τάραντα . Φι­λόσοφος του 4ου αι. π.Χ. Ανήκε στη σχολή των Πυθαγορείων. Υπήρξε σημαντικός και ως μαθη­ματικός, μηχανικός και μουσικός. Χρημάτισε πολλές φορές στρατηγός της ιδιαίτερης πατρίδας του. Ο Πλάτωνας συναντήθηκε μαζί του κατά τα ταξίδια του στη Σικελία· στη σύγκρουση του μά­λιστα με τον Διονύσιο Β' χρωστούσε τη σωτη­ρία του στη μεσολάβηση του Α.· πυθαγορικές ιδέες που ανευρίσκονται στα υστερότερα έργα του Πλάτωνα θα μπορούσαν να του είχαν γίνει προσιτές μέσω του Α. Tα κυριότερα επιτεύγμα­τα του φαίνεται πως ο Α. τα επιτέλεσε στις πε­ριοχές των μαθηματικών και της μηχανικής: στη θεωρία του για την αναλογία, που την επέ­κτεινε και στη θεωρία της μουσικής· στη θεωρία του για την αρμονία, με τον υπολογισμό της σχέσης των μεταξύ των τόνων διαστημάτων και τη διάκριση των τονικών γενών στην ακουστι­κή, με τον υπολογισμό του ύψους και του βά­θους ενός ήχου ανάλογα με την ταχύτητα του. Από τα έργα του έχουμε αποσπάσματα από τον Αρμονικό του και από τις Διατριβές τον τα υπό­λοιπα (και οι επιστολές του) δεν είναι γνήσια, ή τουλάχιστο είναι αμφισβητούμενα.

Αριστόξενος από τον Τάραντα. Φιλόσοφος και θεωρητικός της μουσικής τον 4ο αι. π.Χ. Μαθητής του πατέρα-του Σπίνθαρου και του Λάμπρου από τις Ερυθρές. Έφυγε για την Ελλάδα και, ύστερα από τη μόρφωση που πήρε στην Κόρινθο και στη Μαντινεία, συνέχι­σε τη μόρφωση του στην Αθήνα ως μαθητής του Αριστοτέλη· είδε μάλιστα τον εαυτό του και ως διάδοχο του Αριστοτέλη στη διεύθυνση του Πε­ριπάτου, υποχρεώθηκε όμως να υποχωρήσει μπροστά στον Θεόφραστο, πράγμα που τον πίκρανε πολύ· γενικά θεωρούνταν άνθρωπος ερι­στικός.

Αξιοθέατα:

• tempio di Poseidon
• Castello Aragonese
• Ponte Girevole 

ΣΥΒΑΡΙΣ
 

Η Σύβαρις της Καλαβρίας ήταν «η σπουδαιότερη αποικία των πόλεων Ελίκης, Βούρας και Αιγών της Αχαϊας» και βρισκόταν στον κόλπο του Τάραντος. 
''Iδρύθηκε το 720 π.Χ. ανάμεσα σε δύο ποτάμια, τα οποία ονομάστηκαν Κράθις από το ομώνυμο ποτάμι των Αιγών της Αχαϊας και Σύβαρις από την ομώνυμη πηγή της Βούρας. Γρήγορα έγινε η πολυανθρωπότερη, πλουσιότερη και ισχυρότερη πόλη της περιοχής με αποτέλεσμα να επεκταθεί και να ιδρύσει δικές της αποικίες εκ των οποίων η σπουδαιότερη ήταν η Ποσειδωνία.

Ο Στράβων γράφει ότι Σύβαρη ήταν μια κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή, η οποία κυβέρνησε πάνω από τέσσερις φυλές και εικοσιπέντε πόλεις.
Στο δεύτερο μισό του έκτου αιώνα π.Χ. Σύβαρη άρχισε να κόβει πρώτα νομίσματα της, εκ των οποίων τα παλαιότερα έχουν χρονολογηθεί περίπου στο 530 π.Χ..

Oι Συβαρίτες φαίνεται ότι ανακάλυψαν από νωρίς το "νόημα της ζωής". Όλες οι χειρωνακτικές εργασίες γίνονταν από δούλους και οι πολίτες ξεκουράζονταν σε πολυτελείς επαύλεις. Έτρωγαν εξωτικά εδέσματα, ενώ οι μάγειροι και οι ζαχαροπλάστες που επινοούσαν νέα γλυκά ή φαγητά διατηρούσαν το προνόμιο της ευρεσιτεχνίας για ένα χρόνο. Oι προσκλήσεις για τα γεύματα έφταναν στους παραλήπτες τους ένα χρόνο πριν.
Aπαγόρευαν ακόμα στους ξυλουργούς και στους σιδηρουργούς, η εργασία των οποίων ήταν θορυβώδης, να δουλεύουν μέσα στην πόλη  Oι πρωτοτυπίες δε σταμάτησαν εδώ. Kάποιοι δρόμοι πλούσιων συνοικιών ήταν σκεπασμένοι με τέντες για να προστατεύονται από τον ήλιο και τη βροχή.
Αυτή η ευζωία και η φιληδονία των Συβαριτών την οποία κριτίκαραν άσχημα οι υπόλοιποι Έλληνες έμεινε στην ιστορία ως "Συβαριτισμός" , η κατάσταση δηλαδή κατά την οποία κάποιος αρέσκεται σε υλικές και μόνο απολαύσεις

 
Η διαμάχη με τον Κρότωνα και η καταστροφή της Σύβαρις.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι η ολιγαρχική κυβέρνηση της πόλης ανατράπηκε στο 510/09 π.Χ. Ο Ηγέτης αυτής της επανάστασης ,ονόματι Τέλυς ,έπεισε τους Συβαρίτες να εξορίσει τους 500 πλουσιότερους πολίτες της πόλης και να κατασχέσει τον πλούτο τους. Οι εξόριστοι πολίτες κατέφυγαν ικέτες σε βωμούς στην πόλη του Κρότωνα. Η Συβαρις απαίτησε ο Κρότωνας να επιστρέψει τους εξόριστους υπό την απειλή του πολέμου. Οι Κροτωνιάτες ήταν διατεθειμένοι να παραδώσουν τους εξόριστους να αποφευχθεί ο πόλεμος, αλλά ο Πυθαγόρας που ζούσε εκείνη την περίοδο στον Κρότωνα τους έπεισε για την προστασία τους επειδή είχαν καταφύγει ως ικέτες.

Στον πόλεμο εναντίον του Κρότωνα η Σύβαρις,συμφωνα με τις πήγες, συγκέντρωσε κατά τον Στράβωνα 300.000 στρατιώτες αριθμός, που, αν είναι σωστός, δείχνει ότι τον 6ο αι. π.Χ. ήταν η μεγαλύτερη πόλη του ελληνικού κόσμου . Οι Κροτωνιάτες συγκέντρωσαν 100.000 στρατό και κάτω από την καθοδήγηση του γνωστού ολυμπιονίκη Μίλων και οπαδούς του Πυθαγόρα κατάφεραν να νικήσουν και στην συνέχεια να πολιορκήσουν την Συβαρη και τελικά να την κατακτήσουν και να την καταστρέψουν με τους επιζήσαντες Συβαρίτες να τρέπονται σε φυγή. 

Κατά τον Ηρόδοτο μάλιστα μετατράπηκε η ροή του ποταμού Κράθη από τους Πολιορκητές , για να υπερχειλιστεί η πόλη και να θαφτεί ένα μέρος της στις λάσπες.

ΘΟΥΡΙΟΙ

Οι Θούριοι ήταν μία πανελλήνια αποικία στη Νότια Ιταλία, η οποία ιδρύθηκε με πρωτοβουλία των Αθηναίων, το 444 π.Χ. στην περιοχή της κατεστραμμένης , πριν 65 περίπου χρόνια, Σύβαρις  Ο Περικλής έδωσε πανελλήνια μορφή στον αποικισμό των Θουρίων εγκαθιστώντας Έλληνες από όλα τα μέρη της Ελλάδας. 

Η πόλη είχε δημοκρατικό πολίτευμα και οι πολίτες χωρίστηκαν, όπως μαθαίνουμε από τον Διόδωρο, σε δέκα φυλές, τα ονόματα των οποίων δείχνουν επαρκώς τη προέλευσή τους. Αυτοί ήταν: η Αρκαδική φυλή ,η Αχαίκη ,των Ηλείακή , η βοιωτική , η Αμφικτυονική , η Δωρική, η Ιωνικη ,η Αθηναική, η Ευβοϊκή , και η Νησιωτική φυλή.

Το σχέδιό της έγινε από το Μιλήσιο αρχιτέκτονα Ιππόδαμο και η πόλη γνώρισε γρήγορα μεγάλη άνθηση. Στους Θουρίους συγκεντρώθηκαν προσωπικότητες, όπως ο σοφιστής Πρωταγόρας, ο Λυσίας, ο Ηρόδοτος, ο φιλόσοφος Εμπεδοκλής κ.ά. Για την ακμή της πόλης μαρτυρούν οι αρχαιότητες που έχουν διασωθεί. Μετά την ήττα των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο, η πόλη σταδιακά αυτονομήθηκε από την μητρόπολη. Τα επόμενα χρόνια οι Θούριοι βρέθηκαν αντιμέτωποι και συγκρούστηκαν με τους Ταραντινούς ,αιτία ήταν η κατοχή μιας εύφορης περιοχή περίπου 50 χιλιόμετρα βόρεια των Θουρίων .Στον αγώνα εναντίον του Τάραντα ,της μοναδικής αποικίας της Σπάρτης στην Ιταλία, ηγέτης των Θουρίων ήταν ο Σπαρτιάτης Κλεανδρίδας ο οποίος είχε εξοριστεί από την Σπάρτη πριν από μερικά χρόνια και είχε καταφύγει στους Θουρίους.

Ο αγώνας τελικά κατέληξε σε συμβιβασμό και των δυο πλευρών και με την ίδρυση από κοινού μιας νέας αποικίας μέσα στην επίμαχη περιοχή που ονομάστηκε Ηράκλεια.

         Αργότερα οι Θούριοι συγκρούστηκαν με εχθρικούς λαούς από το εσωτερικό της Ιταλίας, κυρίως τους Βρέτιους (ή Βρούτιους) οι οποίοι κατέλαβαν τελικά την πόλη στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Η πόλη πέρασε για ένα σύντομο διάστημα στον έλεγχο των Συρακούσιων την εποχή της βασιλίας του Διονύσιου του Νεότερου και στα μέσα του 3ου αιώνα επανήλθε στους Βρέτιους. Λίγες δεκαετίες μετά καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους., οι οποίοι αργότερα μετονόμασαν την πόλη σε «Κοπίαι» (193 π.Χ.).

                           

ΑΒΔΗΡΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΒΑΡΙΤΙΣΜΟΣ

Αβδηριτισμός:

Η έκφραση «Αβδηριτισμός» σημαίνει μία πράξη ή μία σκέψη, που τη χαρακτηρίζει η προσπάθεια ανόητης επίδειξης. Πράγματι, αναφέρεται ότι οι Αβδηρίτες –κάτοικοι της πόλεως Άβδηρα, κοντά στις εκβολές του ποταμού Νέστου, στη Θράκη, είχαν μιαν ανόητη ματαιοδοξία και κατά την αρχαιότητα κυκλοφορούσαν εις βάρος τους ένα σωρό πειρακτικά ανέκδοτα.

Δύο από τα πιο γνωστά είναι τα εξής: Οι Αβδηρίτες αποφάσισαν κάποτε να κατασκευάσουν ένα υδραγωγείο, για να υδρεύσουν την πόλη τους, που δεν είχε νερό. Έτσι άρχισαν έναν έρανο και με το σημαντικό ποσόν που μάζεψαν, κατασκεύασαν μια μεγάλη δεξαμενή και μια εξ’ ίσου ωραιότατη καλλιμάρμαρη βρύση

Όταν όλα αυτά ήταν έτοιμα, ανακάλυψαν ότι είχαν λησμονήσει το σπουδαιότερο: τη μεταφορά δηλαδή του νερού στην πόλη!

Και επειδή στο μεταξύ τα λεφτά είχαν εξαντληθεί, έμειναν η δεξαμενή και η βρύση χωρίς νερό!

Κάποτε επισκέφτηκε τα Άβδηρα ο Διογένης ο Κυνικός. Όταν αντίκρισε τη μεγαλοπρεπέστατη και τεράστια πύλη της πόλης, η οποία βρισκόταν σε μεγάλη αντίθεση μπροστά στην έκταση, αλλά και τους κατοίκους της, είπε στους Αβδηρίτες: «Σας συνιστώ να φράξετε λίγο την πύλη σας, γιατί υπάρχει κίνδυνος να διαφύγει από εκεί μέσα ολόκληρη η πόλη σας ...».

Συβαριτισμός:

Η υπερβολική πολυτέλεια, η νωχέλεια εξ’ αιτίας της καλοπέρασης και η μαλθακότητα, πέρασαν στην ιστορία ως συβαριτισμός. Ας δούμε όμως για ποιο λόγο.

Οι Συβαρίτες, κάτοικοι της αρχαίας Συβάρεως, (Σύβαρις, Κρότων και Τάρας ήταν αρχαίες ελληνικές αποικίες της Κάτω Ιταλίας), ασχολούνταν συνεχώς με συμπόσια, θεάματα και απολαύσεις.

Η τρυφηλότητα της ζωής τους και οι υπέρμετρες σπατάλες, στις οποίες επιδίδονταν, έμειναν παροιμιώδεις στην ιστορία με τον όρο «Συβαριτισμός». Οι Συβαρίτες είχαν ως μόνο σκοπό τους, την ευζωία, την φιληδονία και αρέσκονταν μόνο σε υλικές απολαύσεις.

Η ευφορία της γης και η μεγάλη εμπορική κίνηση του λιμανιού της πόλης τους, οδήγησαν στο γρήγορο πλουτισμό των κατοίκων της, οι οποίοι επιδίδονταν σε πολυτελή διαβίωση και υπέρμετρες απολαύσεις. Ο τρόπος ζωής τους κατέστη παροιμιώδης. Διηγούνται πολλές ιστορίες για τη λατρεία που είχαν προς την πολυτέλεια.

Κάποιος Συβαρίτης λοιπόν, παραπονιόταν επειδή είχε πλαγιάσει σ’ ένα κρεβάτι με στρώμα το οποίο είχε πάνω του φύλλα από τριαντάφυλλα, κι έλεγε πως δεν είχε μπορέσει να κοιμηθεί όλη τη νύχτα, γιατί ένα ροδοπέταλο έτυχε να είναι διπλωμένο και τον ενοχλούσε!

Από την πόλη τους, είχαν απομακρύνει τους κόκορες, για να μην τους ξυπνούν το πρωί, ενώ ο Ηρόδοτος αναφέρει πως όταν ο Συβαρίτης Μυνδιρίδης πήγε μνηστήρας στη Συκιώνα για να ζητήσει σε γάμο την κόρη του Κλεισθένη συνοδευόταν από 1.000 δούλους, μεταξύ των οποίων ήταν και ο προσωπικός του μάγειρας, ειδικοί κυνηγοί, ψαράδες, κ.ο.κ.

Κατά τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, ο Μινδυρίδης είχε ξεπεράσει σε πολυτέλεια όλους τους άλλους Συβαρίτες.

Όλες οι χειρωνακτικές εργασίες γίνονταν από δούλους και οι πολίτες ξεκουράζονταν σε πολυτελείς επαύλεις. Έτρωγαν εξωτικά εδέσματα, όντας εξαιρετικά κοιλιόδουλοι, ενώ οι μάγειροι και οι ζαχαροπλάστες που επινοούσαν νέα γλυκά ή φαγητά διατηρούσαν το προνόμιο της ευρεσιτεχνίας για ένα χρόνο.Οι προσκλήσεις για τα γεύματα έφταναν στους παραλήπτες τους ένα χρόνο πριν.

Aπαγόρευαν στους ξυλουργούς και στους σιδηρουργούς να δουλεύουν μέσα στην πόλη γιατί η εργασία τους ήταν πολύ θορυβώδης. Kάποιοι δρόμοι πλουσίων συνοικιών, ήταν σκεπασμένοι με τέντες για να προστατεύονται οι εκεί κάτοικοι από τον ήλιο και τη βροχή.

Κάποτε ένας Συβαρίτης, αρκετά εύπορος, μόλις είδε κάποιους εργάτες να δουλεύουν, αρρώστησε! Όταν το διηγήθηκαν αυτό το περιστατικό σε κάποιον άλλον Συβαρίτη, εκείνος τους είπε να μην απορούν για το συμβάν, γιατί και ο ίδιος ένοιωθε ήδη έναν πόνο στα πλευρά του, σαν να είχε κοπιάσει το ίδιο με τους εργάτες!

Στα βαλανεία (λουτρά), υπήρχαν ειδικά εκπαιδευμένοι λουτροχόοι οι οποίοι με πολύ αργές και προσεκτικές κινήσεις έριχναν το νερό πάνω στους λουομένους. Αυτό γινόταν για να μην τους ξαφνιάσουν από το πιθανόν καυτό ή παγωμένο ύδωρ.

Επίσης απαγορευόταν να κάνουν γρήγορες κινήσεις, ειδικά όταν το νερό ήταν πολύ ζεστό για να αποφύγουν στη βιασύνη τους να προκαλέσουν κάψιμο στους λουομένους! [Δειπνοσοφιστές 15 - 518 c].

Τον 6ο αιώνα π.Χ. οι Συβαρίτες ήρθαν σε σύγκρουση με τον Κρότωνα και μετά την ήττα του στρατού τους στον ποταμό Κράβη, το 510 π.Χ. οι Κροτωνιάτες, κατέλαβαν την πόλη τους και την κατέστρεψαν ολοσχερώς. Αυτό συνέβη διότι οι Συβαρίτες, λίαν απασχολημένοι με τις απολαύσεις τους, αδιαφόρησαν εντελώς για τους εξωτερικούς κινδύνους από τους οποίους απειλούνταν.

Γι' αυτό το λόγο, η πόλη τους εξαφανίστηκε από την ιστορία μέσα σε μία μόλις ημέρα. Όταν μετά από 65 χρόνια οι Aθηναίοι ίδρυσαν εκεί τη νέα αποικία των Θουρίων, δε βρήκαν κανένα ίχνος από την πάλαι ποτέ κραταιά και λαμπρή Σύβαρη.

Οι Συβαρίτες έδωσαν αφορμή λοιπόν, με τον τρόπο που ζούσαν, να πάρει το όνομά τους αυτή τη σημασία: Του υπερβολικά τρυφηλού βίου, της καλοπέρασης, του ατομικισμού, του ευδαιμονισμού και της οκνηρίας. Έκτοτε, χαρακτηρίζεται έτσι κάθε άνθρωπος αβροδίαιτος, που ζει με μαλθακότητα και πολυτέλεια.

Αρχαίο λιμάνι