ΜΠΑΡΙ - BARI

Με το λιμάνι του Μπάρι να αποτελεί σημείο ακτοπλοϊκής σύνδεσης με το λιμάνι της Πάτρας και της Ηγουμενίτσας, ένα ταξίδι εκεί φαντάζει ως πραγματοποιήσιμο όνειρο. Τι, όμως, μας περιμένει στο Μπάρι, αν το επιλέξουμε ως προορισμό;
 

 Barrivecchia: Απλωμένη πάνω σε μια στενή χερσόνησο και κυκλωμένη από τα μεσαιωνικά τείχη της via Venezia, η Παλιά Πόλη του Μπάρι (Bari Vecchia) είναι μία από τις πιο όμορφες της Ευρώπης. Πρόκειται για έναν μοναδικό λαβύρινθο από ανισόπεδα δρομάκια και περάσματα με γραφικά παλιά σπίτια, 40 εκκλησίες και πάνω από 100 βωμούς που δημιουργούν μια μοναδική ατμόσφαιρα. Οι απλωμένες μπουγάδες στις προσόψεις των κατοικιών και η παρασκευή χειροποίητης pasta σε κοινή θέα των περαστικών, προσθέτουν ακόμα περισσότερο χρώμα στην εκπληκτική σκηνογραφία της. Η Μπαριβέκια μέχρι αρκετά πρόσφατα θεωρούνταν απαγορευμένη περιοχή από πολλούς κατοίκους του Μπάρι λόγω των υψηλών επιπέδων μικροεγκληματικότητας. Eνα μεγάλης κλίμακας σχέδιο ανάπλασης που ξεκίνησε με καινούριο αποχετευτικό δίκτυοκαι συνεχίστηκε με την αξιοποίηση των δύο κύριων πλατειών, Πιάτσα Μερκαντίλε και Πιάτσα Φεραρέζε, επέτρεψε το άνοιγμα πολλών παμπ και άλλων κέντρων. Αυτό καλωσορίστηκε από πολλούς, που θεωρούν ότι η κοινωνική ζωή της πόλης, και ιδιαίτερα η τουριστική ζωή στο Μπάρι, έχει βελτιωθεί και έχουν δημιουργηθεί δουλειές και εισοδήματα. Αλλοι επισημαίνουν τις συνέπειες του νυχτερινού θορύβου στις κλειστές πλατείες και επικρίνουν την ανάπτυξη που βασίζεται κυρίως σε παμπ και άλλα τέτοια καταστήματα. Se Parigi avesse il mare, sarebbe una picocola Bari ( Αν το Παρίσι είχε τη θάλασσα, θα ήταν ένα μικρό Μπάρι). Αυτό το λαικό ρητό μας λέει περισσότερα για την τοπική αίσθηση του χιούμορ που κάνει για την πόλη, αλλά το Μπάρι έχει μια εκπληκτική ποσότητα γοητείας, ιδιαίτερα η Μπαριβέκια, η όλο και περισσότερο σικ μεσαιωνική παλιά του πόλη.

Βασιλική Αγίου Νικολάου: Πρότυπο ρωμανικής αρχιτεκτονικής της Πούλιας, η πιο φημισμένη εκκλησία του Μπάρι θεμελιώθηκε τον 11ο αιώνα για να υποδεχθεί τα λείψανα του Αγίου Νικολάου, πολιούχου του Μπάρι, που μεταφέρθηκαν από τα Μύρα της Λυκίας, και σήμερα βρίσκονται κάτω από την Αγία τράπεζα στην κρύπτη, όπου είναι θαμμένα τα κληροδοτήματα παλιών ληστών που προσηλυτίστηκαν στην αληθινή πίστη. Αποτελεί σημαντικό τόπο προσκυνήματος και φιλοξενεί εξαιρετικά έργα γλυπτικής και αγιογραφίας. Στην κρύπτη της θα συναντήσετε την «Στήλη των Θαυμάτων», μια κόκκινη κολόνα στην οποία έχουν αποδοθεί θεραπευτικές και θαυματουργικές ιδιότητες. Διεύθυνση: Largo Abate Elia 13, Bari, www.basilicasannicola.it

Teatro Petruzzeli: Σύμβολο πολυτέλειας αλλά και πολιτιστικού κύρους του Μπάρι, το εντυπωσιακό αυτό λυρικό θέατρο χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα με πρωτοβουλία των αδελφών Petruzzeli, εμπόρων από την Τεργέστη. Το θέατρο καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά το 1991 και ανακατασκευάστηκε πλήρως στην αρχική του μορφή το 2008. Στη σκηνή του έχουν ανέβει μεγάλες μορφές των τεχνών όπως οι Νουρέγιεφ, Ρέι Τσαρλς, Φρανκ Σινάτρα και Λουτσιάνο Παβαρότι. Θαυμάστε την περίτεχνη τοιχογραφία της θολωτής οροφής του και την στιβαρή σκηνή του από μασίφ ξύλο κερασιάς. Διεύθυνση: Corso Cavour, 12, 70122 Bari.

Pinacoteca Provinciale di Bari: Το σημαντικότερο μουσείο τέχνης της Πούλια στεγάζεται σε ένα εκπληκτικό νεοκλασικό κτίριο του 1928 και η συλλογή του περιλαμβάνει αριστουργήματα ιταλικής ζωγραφικής και γλυπτικής από τον 11ο έως τον 19ο αιώνα. Μεταξύ αυτών, έργα των Πάολο Βερονέζε, Τιντορέτο καθώς και το Μαρτύριο του Αγίου Πέτρου του Τζιοβάνι Μπελίνι. Διεύθυνση: Lungomare Nazario Sauro 27, 70121 Bari, www.pinacotecabari.it

Castello Svevo: Το επιβλητικό κάστρο του Μπάρι χτίστηκε αρχικά τον 11ο αιώνα πάνω σε βυζαντινο-ρωμανικά θεμέλια και γνώρισε πολλές καταστροφές πριν ανακατασκευαστεί από τον 13ο αιώνα σε νορμανδικό-σουηβικό στυλ, από τον Φρειδερίκο τον Β’. Στο πέρασμα των αιώνων λειτούργησε ως φυλακή, στρατώνας αλλά και παλατιανό ανάκτορο της αριστοκρατικής οικογένειας Sforza (16ος αιώνας). Πρόκειται για μια εντυπωσιακή κατασκευή με εσωτερική αυλή, πύργους, κινητή γέφυρα και τεράστιους προμαχώνες ενώ περιβάλλεται από τάφρο.Διεύθυνση: Piazza Federico II di Svevia 4, 70122 Bari, www.sbap-ba.beniculturali.it

Cattedrale di San Sabino: 
Χτισμένος αρχικά σε βυζαντινό στυλ (1062), ο Καθεδρικός Ναός του Μπάρι επανακατασκευάστηκε το 1170 σε ρωμανικό ρυθμό, έχοντας γνωρίσει την καταστροφή από τον Ουίλιαμ Ι της Σικελίας. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Σαβίνο, τον δεύτερο πολιούχο της πόλης, και διαθέτει εντυπωσιακές τοιχογραφίες. Στην κρύπτη του μπορείτε να θαυμάσετε ένα εκπληκτικό μωσαϊκό, απομεινάρι παλαιοχριστιανικού ναού του 5ου-6ου αιώνα.Από το αρχικό οικοδόμημα σήμερα είναι ορατά μόνο ίχνη στο δάπεδο της εγκάρσιας πτέρυγας του ναού. Σημαντικό παράδειγμα της Ρομανικής αρχιτεκτονικής της Απουλίας έχει μια απλή Ρομανική πρόσοψη με τρεις πύλες. Στο άνω τμήμα είναι ένας ρόδακας διακοσμημένος με τερατώδεις και φανταστικές μορφές. Το εσωτερικό έχει ένα κεντρικό κλίτος και δύο πτέρυγες, που χωρίζονται από δεκαέξι κίονες με καμάρες. Η κρύπτη στεγάζει τα λείψανα του Αγίου Σαβίνου και την εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας. Το εσωτερτικό και η πρόσοψη διακοσμήθηκαν σε ρυθμό Μπαρόκ το 18ο αιώνα, αλλά αυτές οι προσθήκες αφαιρέθηκαν κατά μία αποκατάσταση τη δεκαετία του 1950. Διεύθυνση: Piazza dell’Odegitria 1, 70122 Bari

Piazza Mercantile: Πολιτικό και επιχειρηματικό κέντρο του Μπάρι έως τις αρχές του 19ου αιώνα, η όμορφη αυτή πλατεία σηματοδοτείται από το Παλάτι Sedile (16ος αιώνας), έδρα του Συμβουλίου των Ευγενών της πόλης, και την διαβόητη Στήλη της Δικαιοσύνης (Colonna della Giustizia), τόπο δημόσιου εξευτελισμού των οφειλετών στα μεσαιωνικά χρόνια. Διεύθυνση: Piazza Mercantile, 70122 Bari

Palazzo dell’ Acquedotto: Αυτό το περίτεχνο art nouveau παλάτι χτίστηκε το 1932 ως φόρος τιμής στην απόκτηση υδραγωγείου από την πόλη του Μπάρι. Την διακόσμησή του ανέλαβε ο διάσημος Ιταλός καλλιτέχνης Duilio Cambellotti, ενσωματώνοντας το θέμα του νερού σε κάθε πτυχή του κτιρίου, από την εξωτερικά γλυπτά έως τις εσωτερικές τοιχογραφίες και τα μωσαϊκά δάπεδα. Σήμερα το κτίριο στεγάζει το Μουσείο Νερού (Museo dell’ Aqua). Διεύθυνση: Via Salvatore Cognetti 36, 70121 Bari, www.aqp.it

Lungomare: Απολαύστε μια ρομαντική βόλτα κατά μήκος της παραλιακής promenade (Lungomare) του Μπάρι. Ξεκινήστε από την Imperatore Augusto στο ύψος του παλιού λιμανιού με τα γραφικά ψαροκάικα και συνεχίστε στην Nazario Sauro, ένα ανοικτό μουσείο αρχιτεκτονικής με εξαιρετικά δείγματα art nouveau αλλά και μνημειακά palazzos φασιστικής αισθητικής από την μουσολινική περίοδο.Διεύθυνση: Lungomare Nazario Sauro, 70122 Bari

Ιστορία

Αρχαιότητα

Το Mπάρι ιδρύθηκε πιθανότατα από τους Πευκετίους. Από τη στιγμή που πέρασε στην εξουσία των Ρωμαίων τον 3ο αιώνα π.Χ., απέκτησε στρατηγική σημασία σαν σημείο σύνδεσης του παραλιακού δρόμου και της Βία Τραιάνα και σαν λιμάνι για το εμπόριο προς ανατολάς. Ένας δευτερεύων δρόμος οδηγούσε από το Μπάρι στον Τάραντα. Το λιμάνι του, αναφερόμενο ήδη από το 181 π.Χ., ήταν πιθανότατα το κύριο της περιοχής κατά τα αρχαία χρόνια, όπως και σήμερα, και αλιευτικό κέντρο. Ο πρώτος Επίσκοπος Μπάρι ήταν ο Γερβάσιος, που ορίστηκε στη Σύνοδο της Σαρδικής το 347. Οι επίσκοποι εξαρτώταν από τον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης μέχρι το 10ο αιώνα.

Μεσαίωνας

Μετά τις καταστροφές των Γοτθικών Πολέμων (376–554), υπό την εξουσία των Λομβαρδών καθιερώθηκε μια σειρά γραπτών κανονισμών, οι Consuetudines Barenses που επηρέασαν παρόμοια γραπτά συντάγματα σε άλλες νότιες πόλεις. Μέχρι την άφιξη των Νορμανδών (1016) το Μπάρι συνέχισε να κυβερνιέται από τους Βυζαντινούς με μόνο σποραδικές διακοπές. Όλη αυτή την περίοδο και μάλιστα όλο το Μεσαίωνα, το Μπάρι λειτούργησε σαν μία από τις μεγαλύτερες αποθήκες σκλάβων της Μεσογείου, παρέχοντας κεντρική θέση για το εμπόριο Σλάβων σκλάβων. Τους σκλάβους συνελάμβαναν η Βενετία από τη Δαλματία, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τη σημερινή Πρωσία και Πολωνία και οι Βυζαντινοί από αλλού στα Βαλκάνια και γενικά προορίζονταν για άλλα μέρη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και συχνότερα τα Μουσουλμανικά κράτη γύρω από τη Μεσόγειο, όπως το Χαλιφάτο των Αββασιδών, το Χαλιφάτο της Κόρδοβας των Ουμαιάδων, το Εμιράτο της Σικελίας και τοΧαλιφάτο των Φατιμιδών (που βασιζόταν σε Σλάβους αγορασμένους στην αγορά του Μπάρι για τις λεγεώνες των Μαμελούκων του). Επί 20 χρόνια το Μπάρι ήταν το κέντρο του ομώνυμου Εμιράτου, καθώς η πόλη καταλήφθηκε από τον πρώτο της εμίρη Καλφούν το 847, που ήταν μέλος της μισθοφορικής φρουράς που εγκαταστάθηκε εκεί από το Ράδελχη Α΄ του Μπενεβέντο. Η πόλη καταλήφθηκε και το εμιράτο καταργήθηκε το 871, χάρη στις προσπάθειες του Αυτοκράτορα Λουδοβίκου Β΄ και του Βυζαντινού στόλου. Ο Κρις Γουίκχαμ αναφέρει ότι ο Λουδοβίκος ανάλωσε πέντε χρόνια εκστρατεύοντας για να υποτάξει και τελικά να καταλάβει το Μπάρι ΄΄και τότε μόνο χάρι σε ένα Βυζαντινό-Σλαβικό ναυτικό αποκλεισμό. ΄΄Ο Λουδοβίκος πήρε τη δόξα΄΄ για την επιτυχία, ανεβαίνοντας ΄΄στα μάτια των Φράγκων΄΄, με μοναδικό όμως αποτέλεσμα, παραμένοντας στη νότια Ιταλία πολύ μετά την επιτυχία του, ΄΄να κατορθώσει το σχεδόν αδύνατο: μια εναντίον του συμμαχία από το Μπενεβέντο, το Σαλέρνο, τη Νεάπολη και το Σπολέτο΄΄. Το 885 το Μπάρι έγινε η κατοικία του τοπικού Βυζαντινού κατεπάνω, ή κυβερνήτη. Η αποτυχημένη εξέγερση (1009–1011) Λομβαρδών ευγενών του Μπάρι κατά των Βυζαντινών κυβερνητών, αν και κατεστάλη αποφασιστικά στη Μάχη των Καννών, πρόσφερε στους τυχοδιώκτες Νορμανδούς συμμάχους τους ένα πρώτο πάτημα στην περιοχή. Το 1025, υπό τον Αρχιεπίσκοπο Βυζάντιο, το Μπάρι συνδέθηκε με τη Ρωμαϊκή έδρα και του παραχωρήθηκε καθεστώς επαρχίας.

Το 1071 το Μπάρι καταλήφθηκε από το Ροβέρτο Γυισκάρδο μετά από τρίχρονη πολιορκία. O Mάιο του Μπάρι (πέθανε το 1160), γιος Λομβαρδού εμπόρου, ήταν ο τρίτος από τους μεγάλους ναυάρχους της Νορμανδικής Σικελίας. Η Βασιλική του Αγίου Νικολάου ιδρύθηκε το 1087 για να δεχθεί τα λείψανα του αγίου που μεταφέρθηκαν κρυφά από τα Μύρα της Λυκίας, στη Βυζαντινή επικράτεια. Ο άγιος άρχισε να θεωρείται, από Άγιος Νικόλαος Μύρων, Άγιος Νικόλαος του Μπάρι και άρχισε να προσελκύει προσκυνητές, των οποίων η παρουσία έγινε σημαντική για την οικονομία της πόλης. Το 1095 ο Πέτρος ο Ερημίτης κήρυξε εκεί την Α΄ Σταυροφορία. Τον Οκτώβριο του 1098 ο Ουρβανός Β΄, που είχε εγκαινιάσει τη Βασιλική το 1089, συγκάλεσε τη Σύνοδο του Μπάρι, μία από σειρά συνόδων, που συγκλήθηκαν με σκοπό το συμβιβασμό των Ελλήνων και των Λατίνων στο ζήτημα του άρθρου του ΄΄filioque΄΄ στο Σύμβολο της Πίστεως, που ο Άνσελμος του Καντέρμπερι υπερασπίστηκε σθεναρά, παίρνοντας το μέρος του Πάπα. Οι Έλληνες δεν προσχώρησαν στο Λατινικό τρόπο σκέψης και το Σχίσμα του 1054 κατέστη οριστικό. Εμφύλιος πόλεμος ξέσπασε στο Μπάρι το 1117 με τη δολοφονία του αρχιεπισκόπου Ρίσο. Τον έλεγχο της πόλης απέκτησε ο Γκρίμοαλντ Αλφερανίτης, Λομβαρδός ιθαγενής και εξελέγη ηγεμών αντιπολιτευόμενος τους Νορμανδούς. Το 1123 είχε αυξήσει τους δεσμούς του με το Βυζάντιο και τη Βενετία και πήρε τον τίτλο ΄΄πρίγκηπας του Μπάρι με τη χάρη του Θεού και του Αγίου Νικολάου΄΄. Ο Γκρίμοαλντ αύξησε τη λατρεία του Αγίου Νικολάου στην πόλη του. Αργότερα δήλωσε υποτέλεια στο Ρογήρο Β΄της Σικελιας, αλλά επαναστάτησε και νικήθηκε το 1132. Το Μπάρι καταλήφθηκε από το Μανουήλ Α΄Κομνηνό μεταξύ 1155 και 1158. Το 1246 το Μπάρι λεηλατήθηκε και ισοπεδώθηκε. Ο Φρειδερικός Β΄, Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας και Βασιλιάς της Σικελίας, επισκεύασε το φρούριο του Μπάρι αλλά στη συνέχεια καταστράφηκε αρκετές φορές αλλά κάθε φορά το Μπάρι συνερχόταν.

Νεότερα Χρόνια

Η Ισαβέλλα της Αραγώνας, πριγκίπισσα της Νάπολης και χήρα του Δούκα του Μιλάνου Τζάν Γκαλεάτσο Σφόρτσα, επέκτεινε το κάστρο, που έκανε κατοικία της το 1499–1524. Μετά το θάνατο της κόρης της, Μπόνας Σφόρτσα, Βασίλισσας της Πολωνίας (1557), το Μπάρι περιήλθε στο Βασίλειο της Νάπολης και η ιστορία του περιορίστηκε στα τοπικά όρια με την ελονοσία να γίνεται ενδημική στην περιοχή. Το Μπάρι ξύπνησε από τον επαρχιακό του λήθαργο από το γαμπρό του Ναπολέοντα Ζοακίμ Μυρά. Σαν Ναπολεόντειος Βασιλιάς της Νάπολης, ο Μυρά διέταξε την ανέγερση το 1808 ενός νέου τομέα της πόλης, που σχεδιάστηκε με ένα ορθολογικό ιπποδάμειο σχέδιο, που φέρει σήμερα το όνομά του ως Μουρατιάνο. Με βάση αυτό το Μπάρι εξελίχθηκε στη σημαντικότερη πόλη – λιμάνι της περιοχής. Η κληρονομιά του Μουσολίνι είναι ορατή στην επιβλητική αρχιτεκτονική κατά μήκος του θαλάσσιου μετώπου.

Η καταστροφή χημικού πολέμου του 1943

Από μία τραγική σύμπτωση χωρίς πρόθεση καμιάς από τις αντίπαλες πλευρές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το Μπάρι κέρδισε την ανεπιθύμητη διάκριση της μοναδικής Ευρωπαϊκής πόλης που έζησε την εμπειρία του χημικού πολέμου κατά τη διάρκειά του. Τη νύχτα της 2 Δεκεμβρίου 1943 Γερμανικά βομβαρδιστικά Junkers Ju 88 επιτέθηκαν στο λιμάνι του Μπάρι, που ήταν κέντρο-κλειδί προμηθειών για τις Συμμαχικές δυνάμεις που πολεμούσαν προχωρώντας στην Ιταλική Χερσόνησο. Αρκετά Συμμαχικά πλοία βυθίστηκαν στο κατάμεστο λιμάνι, περιλαμβανομένου του αμερικανικού λίμπερτυ Τζον Χάρβεϊ, που μετέφερε αέριο μουστάρδας. Αέριο μουστάρδας αναφέρθηκε επίσης ότι είχε στοιβαχθεί στην προκυμαία προς μεταφορά. Τα χημικά προορίζονταν για χρήση αν οι Γερμανικές δυνάμεις ξεκινούσαν χημικό πόλεμο. Η παρουσία του αερίου ήταν άκρως απόρρητη και οι αρχές στην ξηρά δεν τη γνώριζαν. Αυτό αύξησε τον αριθμό των θυμάτων, καθώς οι γιατροί - που δεν είχαν ιδέα ότι χειρίζονταν τις συνέπειες του αερίου μουστάρδας- έδιναν θεραπεία, που σε πολλές περιπτώσεις αποδείχτηκε μοιραία. Καθώς οι διασώστες αγνοούσαν ότι είχαν να κάνουν με θύματα αερίων, προκλήθηκαν πολλές πρόσθετες απώλειες μεταξύ των διασωστών, μέσω της επαφής με το μολυσμένο δέρμα και τα ρούχα των αμεσότερα εκτεθέντων στο αέριο. Με εντολές των συμμαχικών ηγετών Φραγκλίνου Ρούζβελτ, Ουίνστον Τσώρτσιλ και Ντουάιτ Αϊζενχάουερ τα αρχεία καταστράφηκαν και η όλη υπόθεση κρατήθηκε μυστική για πολλά χρόνια μετά τον πόλεμο. Τα αμερικανικά αρχεία για την επίθεση αποχαρακτηρίστηκαν το 1959, αλλά το επεισόδιο παρέμεινε σχεδόν άγνωστο μέχρι το 1967. Στην πραγματικότητα, ακόμη και σήμερα, πολλοί κάτοικοι της πόλης αγνοούν τι και γιατί συνέβη. Ακόμη υπάρχει σημαντική διαφωνία ως προς τον αριθμό των θυμάτων. Κατά μία περιγραφή "69 θάνατοι αποδόθηκαν εν όλω ή εν μέρει στο αέριο μουστάρδας, οι περισσότεροι ναύτες Αμερικάνικων εμπορικών". Άλλες αυξάνουν τον αριθμό σε "πάνω από χίλιους Συμμαχικούς στρατιωτικούς και πάνω από χίλιους Ιταλούς πολίτες". Μέρος της σύγχυσης και της διαφωνίας οφείλεται στο ότι η Γερμανική επίθεση που ονομάστηκε "Μικρό Περλ Χάρμπορ", ήταν η ίδια πολύ καταστροφική και φονική, πέραν από τις συνέπειες του αερίου. Η απόδοση των αιτίων θανάτου στο αέριο, σε διάσταση με τις άμεσες συνέπειες της Γερμανικής επίθεσης, έχει αποδειχθεί πολύ δύσκολη.