ΑΚΡΑΓΑΣ AGRIGENTO

        

 ΝΟΤΙΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑ

ΓΕΛΑ (GELA)

Κατευθυνόμαστε προς τη Τζέλα, την αρχαιοελληνική αποικία Γέλα, μέσω του δρόμου Συρακουσών - Ραγούσας (μιας ενδιαφέρουσας πόλης με ωραία κτήρια Μπαρόκ). Η Γέλα ιδρύθηκε το 690 π.Χ. από Ρόδιους και Κρήτες, στη νότια πλευρά της Σικελίας, πάνω σε ύψωμα, στις εκβολές του ομώνυμου ποταμού, παρά την αντίσταση των ντόπιων. Στα χρόνια της αριστοκρατίας κυριάρχησε σ’ ολόκληρη τη Ν. Σικελία. Δεν είχε φυσικό λιμάνι, αλλά οι εκτεταμένοι και πλούσιοι αγροί της και τα λειβάδια της, που έτρεφαν καλούς ίππους, τη βοήθησαν να ευημερήσει. Ξέραμε τη γραφικότητα και την ομορφιά της πόλης, όπως την είχαμε γνωρίσει 15 χρόνια πριν, και ξαφνιαζόμαστε που δεν τη βλέπουμε να μνημονεύεται καν στα νέα τουριστικά ιταλικά έντυπα και βιβλία. Η απορία μας θα λυθεί, όταν φτάνουμε στη σημερινή πόλη. Δεν έχει πια καμμιά σχέση με εκείνη που είχαμε γνωρίσει, όχι και τόσα πολλά χρόνια πριν. Θύμα κι αυτή της παρανοϊκής απληστίας της σημερινής ανθρωπότητας και της σύγχρονης τεχνολογικής «προόδου», έχει αποκτήσει μια τόσο μολυσμένη ατμόσφαιρα, ώστε πλησιάζεις την πόλη και διέρχεσαι από αυτήν, χωρίς να μπορείς να δεις τίποτε από το ωραίο τοπίο, που την περιέβαλλε κάποτε, τα θαυμάσια χρώματα, τις γοητευτικές ακτές της. Όλα αυτά τα τυλίγει τώρα ένα πυκνό και αδιαπέραστο γκριζοπράσινο νέφος, που τα κάνει κυριολεκτικά αόρατα. Το νέφος προέρχεται από τεράστιο συγκρότημα πετροχημικού εργοστασίου, που κατασκευάστηκε στη Γέλα, στο νοτιότατο, δηλαδή, άκρο της Ιταλίας, γιατί ίσως οι κάτοικοί της θεωρήθηκαν «φτωχοί συγγενείς». Η πόλη έχει ενδιαφέρον αρχαιολογικό Μουσείο και αρχαίο ελληνικό τείχος. Αλλά υπό τέτοιες συνθήκες προτιμούμε απλά να τη διασχίσουμε, κατευθυνόμενοι προς τον Ακράγαντα.
Στα Ν.Α. της Γέλας είχε ιδρυθεί από κατοίκους των Συρακουσών η αποικία Καμάρινα. Όταν η Καμάρινα επιχείρησε να ανεξαρτοποιηθεί από τις Συρακούσες, ο τύραννος Γέλων την κατέστρεψε και μετέφερε τους κατοίκους της στις Συρακούσες. Ξανακτίσθηκε όμως η Καμάρινα αργότερα από τον Τιμολέοντα. Ο Πίνδαρος υμνεί δύο νίκες της σε αρματοδρομία στην Ολυμπία.

ΗΡΑΚΛΕΙΑ ΜΙΝΩΑ

Ανάμεσα στη Γέλα και στον Ακράγαντα βρίσκονται τα ερείπια της Ηράκλειας Μινώας. Ιδρύθηκε από αποίκους προερχόμενους από το Σελινούντα, περί το τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. Ο τόπος είχε συσχετισθεί στην αρχαιότητα με το μύθο του Δαιδάλου και του Μίνωα, γι’ αυτό και ονομάζεται (ακόμη) έτσι. Οι αρχαιότητες που προέρχονται από την αρχαία πόλη και από το νεκροταφείο της βρίσκονται στο αρχαιολογικό Μουσείο του Ακράγαντα. Από τα κατά χώρα μνημεία της το εντυπωσιακότερο είναι το αρχαίο θέατρό της. Υπάρχουν επίσης εδώ και αρχαία τείχη.

ΑΚΡΑΓΑΝΤΑΣ (AGRIGENTO)

Το 580 π.Χ., η Γέλα, με τη συμμετοχή αποίκων από τη Ρόδο, έκτισε τον Ακράγαντα (ανάμεσα στη Γέλα και στο Σελινούντα) που έγινε μια από τις ακμαιότερες και σημαντικότερες ελληνικές πόλεις του αρχαίου δυτικού κόσμου. Κτίστηκε σε οροπέδιο περιρρεόμενο από δύο ποταμούς, σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από τη θάλασσα. Η μεγάλη Παραγωγή του κρασιού και του λαδιού απέφερε τέτοιο πλούτο στους Ακραγαντίνους, ώστε διηγούνταν χαρακτηριστικές ιστορίες για τα πλούτη τους, όπως π.χ. εκείνου του Ακραγαντίνου, που στο γάμο της κόρης του πρόσφερε γεύμα σε όλους τους κατοίκους της αποικίας και άναψε πυρές σε όλους τους δρόμους της, όταν παρέλασαν στη γαμήλια πομπή 800 άρματα.

 Αν και συχνά συγκρούονται, με τους Φοίνικες, οι κάτοικοι του Ακράγαντα προμήθευαν και την Καρχηδόνα με λάδι και κρασί. Τον 5ο αιώνα π.Χ., η πόλη ήταν η πλουσιότερη και η επιβλητικότερη στη Μ. Ελλάδα, μετά τις Συρακούσες, τόσο στον πληθυσμό, όσο και στον αριθμό και στον πλούτο των ναών και των κτηρίων της

Μαζί με τη Γέλα και το Σελινούντα ο Ακράγας υπήρξε ο προχωρημένος φρουρός του ελληνισμού απέναντι στους ντόπιους, στους Φοίνικες της Σικελίας και στους Καρχηδόνιους, τους πιο επικίνδυνους εχθρούς του ελληνισμού, στην απέναντι ακτή της Αφρικής.
Συχνά οι Έλληνες της Σικελίας υπέμεναν τις επιθέσεις των Καρχηδονίων και οι τρεις αυτές ελληνικές πόλεις ήταν οι πρώτες που τις αντιμετώπιζαν.

 Ο Ακράγας με την περίφημη κοιλάδα των Ναών, που βρίσκεται μπροστά ακριβώς και λίγο χαμηλότερα από τη σημερινή πόλη, αποτελεί το κόσμημα των αρχαιοτήτων της Σικελίας. Επιπλέον, ο Ακράγας, μαζί με το Σελινούντα, συναγωνίζονται σε αριθμό, μέγεθος και επιβλητικότητα ναών και προσφέρουν το ρεκόρ του συνολικού αριθμού αρχαίων ναών στη Μ. Ελλάδα, έναντι του συνόλου των αρχαίων ναών που υπάρχουν στη Μητροπολιτική Ελλάδα. Έτσι, ενώ στην κύρια και στη νησιωτική Ελλάδα υπάρχουν 16 περίπτεροι ναοί του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ., μόνο η Σικελία έχει 20 αρχαίους ελληνικούς ναούς της ίδιας περιόδου (περίπτερους).

 Η κοιλάδα των Ναών στον Ακράγαντα είναι μια ορθογώνια έκταση 12 χιλιομέτρων. Στη Β. πλευρά της βρίσκεται η Ακρόπολη, με οχυρώσεις του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. Νοτιότερα βρίσκεται ο λόφος επί του οποίου οικοδομήθηκε η πόλη των μεσαιωνικών χρόνων. Ανατολικά και δυτικά οι ποταμοί Σ. Άννα και Ακράγας ορίζουν την περιοχή της αρχαιολογικής ζώνης των ελληνικών χρόνων, που θεωρείται στους αρχαιολογικούς κύκλους της Ιταλίας ως χώρος εξαιρετικής σημασίας για τις σημαντικές του αρχαιότητες. Μέσα στην κυρίως αρχαιολογική ζωή υπάρχουν κατά σειρά οι εξής σημαντικοί ναοί, που σχηματίζουν ατέλειωτη εναλλαγή επιβλητικού θεάματος. Το σύνολό τους αποτελεί συναρπαστικό θέαμα κατά τη διάρκεια των νυκτερινών ωρών, οπότε οι ναοί φωταγωγούνται.

 Ο ν α ό ς τ η ς Δ ή μ η τ ρ α ς ονομασμένος με το γράμμα C. Κοντά του υπήρχε ιερό, αφιερωμένο στις υποχθόνιες θεότητες. Πιο κάτω ο ν α ό ς τ η ς Ή ρ α ς (D), που αποτελεί κατασκεύασμα εξαιρετικά αρμονικό με τις κλασσικές αναλογίες του. Ο ναός είναι εξάστυλος, περίπτερος, δωρικός. Στις επιμήκεις πλευρές του έχει 13 κίονες. Χαμηλότερα, σώζεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση, επειδή από το 16ο αι. μ.Χ. χρησιμοποιήθηκε ως χριστιανική εκκλησία ο ν α ό ς τ η ς Ο μ ο ν ο ί α ς που ονομάστηκε έτσι, επειδή αφιερώθηκε στην ενότητα των Ελλήνων. Κατασκευάστηκε περί τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. και έχει τις ίδιες αναλογίες και τον ίδιο αριθμό κιόνων με το γειτονικό ναό της Ήρας. Πιο κάτω βρίσκεται ο αρχαιότερος ναό ς του Η ρ α κ λ ή (ναός Α). Με τις αρχαιότερες αναλογίες του έχει 15 κολόνες στις μακρές πλευρές του και φαίνεται επιβλητικότερος με τις μεγάλες διαστάσεις του. Ακολουθεί ο πιο επιβλητικός ακόμη ναός, του Ο λ υ μ π ί ο υ Δ ι ό ς, ανάμεσα σε ένα απέραντο Χώρο αρχαιοτήτων.
Ο ναός του Δία στον Ακράγαντα αποτελεί το μεγαλύτερο δωρικό ναό όλης της αρχαιότητας. Έχει μήκος 105μ. και πλάτος 18 περίπου. Ταυτόχρονα διακρινόταν και για την πρωτοτυπία του, που εκφράστηκε στην ψευδοπερίσταση των 7 χ 14 κιόνων, καθώς και στην εξωτερική του διακόσμηση των Γιγάντων, που κρατούσαν σε στάση Άτλαντα, τη στέγη του ναού.
Δεν τελειώνει όμως εδώ η μακρά σειρά των ναών του Ακράγαντα. Υπάρχουν εκεί και άλλοι τρεις ναοί. Του Η ρ α κ λ ή, των Δ ι ο σ κ ο ύ ρ ω ν (Κάστορα και Πολυδεύκη) και του Ασκληπιού, ναού γνωστού στους αρχαιολόγους με το γράμμα L. Ελλείψει μαρμάρου οι ναοί στη Μ. Ελλάδα κατασκευάζονταν από πωρόλιθο, που είναι όμως ευαίσθητος ακόμη και στον άνεμο. Με την υγρασία, τη μεταβολή της θερμοκρασίας και τους ανέμους τόσων αιώνων, ο πωρόλιθος μπορεί, σε χιλιάδες χρόνια, ακόμη και να εξαφανιστεί, μετατρεπόμενος σιγά - σιγά σε είδος άμμου. Τούτο είναι ιδιαίτερα εμφανές στο ναό των Διοσκούρων, του οποίου μικρό τμήμα μόνο έχει απομείνει. Ωστόσο η χάρη και η κομψότητα του ναού αυτού είναι Ιδιαίτερα εμφανής, ακόμη και στο μικρό τμήμα που έχει απομείνει. Βλέποντας το αρχαίο αυτό περίκομψο κτίσμα, νοιώθεις πως το απλό μόνο αντίκρυσμά του αποτελεί την καλύτερη έκκληση για την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων προστασίας των, ιδιαίτερα ευαίσθητων στο χρόνο και στην ατμοσφαιρική μόλυνση, μνημείων της Μ. Ελλάδας. Αλλά και άλλος κίνδυνος παρουσιάζεται τελευταία στον Ακράγαντα για τα μνημεία της ιστορίας του. Μέσα στο μεγάλο, πράγματι, αρχαιολογικό χώρο του άρχισαν να κτίζονται οι πρώτες σύγχρονες οικοδομές. Πρόσφατα ο έφορος αρχαιοτήτων τού Ακράγαντα Ερνέστο ντε Μίρα ζήτησε από την Ιταλική Κυβέρνηση να προστατευθεί η αρχαιολογική ζώνη από τον κίνδυνο της οικοδομικής «αξιοποίησης» και έμμεσα επικαλέστηκε και τη σχετική συμπαράσταση της διεθνούς γνώμης, για τη σωτηρία του χώρου, που από το 1968 είχε χαρακτηριστεί, με υπουργικό διάταγμα, ως περιοχή «εθνικού ενδιαφέροντος». Αλλά από αδιαφορία των αρχών έχουν κτιστεί ως σήμερα κάπου 2000 αυθαίρετα στην περίφημη κοιλάδα των Ναών. Ανάμεσά τους και δύο τεράστια ξενοδοχειακά συγκροτήματα, καθώς και το πολυτελές αγρόκτημα γνωστής ιταλικής οικογένειας με το ελληνικό όνομα Πανταλέο. Ανταποκρίθηκε στην έκκληση του Ιταλού αρχαιολόγου μόνο ο αρχαιολογικός όμιλος του Κολλεγίου Αθηνών (να σημειωθεί απλά πως τα μέλη του είναι μαθητές), που έστειλε γράμμα στον ιταλικό και ελληνικό τύπο. Και εκείνος, βέβαια, που δεν ενδιαφέρθηκε και δεν δημοσίευσε ούτε καν σχολίασε το γράμμα ήταν ο ελληνικός τύπος. Που, ενώ συχνά δημοσιεύει επιστολές αναγνωστών για ένσημα του Ι.Κ.Α., χειρολαβές λεωφορείων και τα παρόμοια, δεν βρήκε κανένα ενδιαφέρον στο κίνδυνο αφανισμού που διατρέχουν οι αρχαιότητες του Ακράγαντα. Και μιλάμε για οκτώ (!) αθηναϊκές εφημερίδες, στις οποίες στάλθηκε η επιστολή. Καμιά από αυτές δεν τη δημοσίευσε, ενώ διαθέτουν τα γνωστά τους πολυσέλιδα για το ποδόσφαιρο. Ας αναλογιστούμε τι πρόκειται να γίνει, όταν θα αποφοιτήσουν από τα Λύκεια και θα παραλάβουν τη σκυτάλη οι νέες γενιές που αγνοούν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Γιατί η αρχαία ελληνική ιστορία διδάσκεται μόνο στην Α’ Γυμνασίου. Η ηλικία όμως των 12 ετών των μαθητών της Α’ Γυμνασίου και το αντίστοιχο το βιβλίο αποκλείει την κατανόηση του νοήματος, του κάλλους και της ουσίας του κλασσικού πολιτισμού.

Στον Ακράγαντα μπορεί ακόμη κανείς να δει:

 α) Τα ερείπια αρχαίων ιδιωτικών οικημάτων, εξαιρετικά πλούσιων και επιβλητικών, που στολίζονταν με θαυμάσια ψηφιδωτά στο δάπεδό τους. Οι οικίες αυτές ανήκουν στους Ελληνιστικούς χρόνους.

β) Το εξαιρετικά ενδιαφέρον Αρχαιολογικό Μουσείο. δίπλα στη μεσαιωνική εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Το Μουσείο στεγάζει μεγάλη συλλογή αγγείων εξαίρετης τέχνης. Μια ψηλή αίθουσά του έχει ειδικά κατασκευαστεί έτσι, ώστε να στεγάζει όρθιο τον έναν από τους πανύψηλους Γίγαντες- Άτλαντες, που μόνος σώθηκε από την περίσταση των Γιγάντων. Και να σκεφτεί κανείς ότι τα πελώρια αυτά αγάλματα δεν είχαν ούτε το μισό ύψος του όλου ναού.
γ) τα μνημεία των τυράννων Φάλαρη και Θήρωνα.

 δ) Το αρχαίο τείχος της πόλης.

 Στον Ακράγαντα έζησε και ο περίφημος φιλόσοφος και επιστήμονας του 5ου αι. π.Χ. Εμπεδοκλής, που λατρεύτηκε από το λαό και ως ήρωας της Δημοκρατίας, γιατί απάλλαξε τους συμπατριώτες του από την καταπιεστική διοίκηση των αριστοκρατών. Η φήμη του ήταν μεγάλη και ως ρήτορα και ως μηχανικού και ως γιατρού. Βοήθησε τους κατοίκους του Σελινούντα να αποξηράνουν τα έλη που τριγύριζαν την πόλη τους. Λέγεται ότι και στον Ακράγαντα έκανε ο Εμπεδοκλής το κλίμα καλύτερο μετακινώντας, χάρη στις μηχανικές γνώσεις του, τεράστιο βράχο, που στερούσε την πόλη από την αύρα της θάλασσας. Αντιμέτωπος στην αρχή των δύο αντίθετων φιλοσοφικών ρευμάτων, της Ιωνικής και της Ελεατικής φιλοσοφίας, τάχτηκε τελικά με το δεύτερο, απαρνούμενος την κίνηση και την αλλαγή της Ιωνικής φιλοσοφίας ως φαινομενική. Ενώ, ωστόσο, ο Παρμενίδης, του οποίου τις βασικές θεωρίες χρησιμοποίησε ο Εμπεδοκλής, θεωρεί τις αισθήσεις απατηλές και εμπόδιο στη γνώση, ο Εμπεδοκλής τις χαρακτηρίζει μέσο για την απόχτηση της γνώσης. Όσο κι αν είναι αναγκαίες όμως οι αισθήσεις για την γνώση, δεν επαρκούν αυτές, κατά τον Ακραγαντίνο φιλόσοφο, χωρίς το καθαρό φρόνημα και την αγνή καρδιά.

 Δείγμα της φήμης του Εμπεδοκλή στην αρχαιότητα είναι και οι διάφορες παραδόσεις, που κυκλοφορούσαν στους αρχαίους Έλληνες για το θάνατό του. Υπήρξε παράδοση έτσι, ότι έπεσε από άρμα και σκοτώθηκε, ότι εξαφανίστηκε μετά από θυσία που έκανε στους θεούς, ότι μεταρσιώθηκε και αποθεώθηκε στον Όλυμπο, ότι αυτοκτόνησε με απαγχονισμό και ότι από γεροντική αδυναμία γλίστρησε στη θάλασσα και πνίγηκε. Η πιο διαδεδομένη όμως παράδοση στους αρχαίους και στους νεότερους χρόνους για το τέλος του φιλόσοφου ήταν ότι πήδησε στον κρατήρα του ηφαίστειου της Αίτνας κι ότι με τη φωτιά του αποκαθάρθηκε και εξιλεώθηκε. Ο Αριστείδης χαρακτήρισε τον Εμπεδοκλή πατέρα της ρητορικής και ο Γαληνός θεμελιωτή της ιατρικής επιστήμης. Ο Νίτσε και ο Ρομαίν Ρολλάν θαύμαζαν τον Ακραγαντίνο φιλόσοφο. Ο πρώτος, μάλιστα, δραματοποίησε το θάνατο του Εμπεδοκλή. Ο Νίτσε είχε αποκαλέσει το Βάγκνερ μετεμψύχωση του Εμπεδοκλή. Οι κάτοικοι του Ακράγαντα τιμούν το όνομα του Έλληνα φιλόσοφου. Με αυτό έχουν ονομάσει και την κεντρική λεωφόρο της πόλης τους.
Ανάμεσα στον Ακράγαντα και στην απέναντι ακτή της Τυνησίας βρίσκεται το νησί Λαμπετούσα, πρώτος σταθμός στην αρχαιότητα των ελληνικών πλοίων, που έπλεαν προς την Αφρική, είτε για να μεταφέρουν εκεί τα προϊόντα τους, είτε για να αποβιβάσουν στις ακτές της τους πολεμιστές τους, που θα συγκρούονταν με τους Καρχηδόνιους. Απέναντι από τη Λαμπετούσα, στις Τυνησιακές ακτές, βρίσκεται η σημερινή πόλη Ναμπέλ. Τυνήσιοι ιστορικοί και αρχαιολόγοι πιστεύουν πως το όνομα της Τυνησιακής αυτής πόλης αποτελεί παραφθορά της ονομασίας της αρχαιοελληνικής αποικίας Νεάπολης, που υπήρχε στη θέση της Ναμπέλ κατά την αρχαιότητα. Η Ναμπέλ είναι γνωστή για την παλαιότατη κεραμεική της παράδοση. Αρκετά μάλιστα από τα παραδοσιακά αγγεία, που φτιάχνουν οι κάτοικοί της, θυμίζουν σχήματα της αρχαιοελληνικής κεραμεικής.

 Πατώντας

ΕΔΩ 

μπορείτε να δείτε ένα ενδιαφέρον PDF για τον κλεινόν Ακράγαντα.

 ΣΕΛΙΝΟΥΣ (SELINUNTE)

 Την επόμενη μέρα φτάνουμε στο Σ ε λ ι ν ο ύ ν τ α. Ιδρύθηκε το 629 π.χ. στο έσχατο δυτικό άκρο της νότιας παραλίας της Σικελίας, κοντά στην εκβολή του ομώνυμου ποταμού, που της πρόσφερε και το όνομά της, από αποίκους Μεγαρείς προερχόμενους από τα Υ β λ α ί α Μ έ γ α ρ α. Η αποικία κτίστηκε σε τόπο γεμάτο έλη, γιατί οι Μεγαρείς ήταν πεπειραμένοι στα αποξηραντικά έργα και μετέτρεψαν γρήγορα τον τόπο σε ευφορότατη περιοχή. Τον πλούτο του Σελινούντα μαρτυρούν, ακόμη και σήμερα, τα κολοσσιαία ερείπια των γιγαντιαίων και επιβλητικότατων ναών του για τις γραμμές των οποίων ο Ρενάρ έγραψε πως φτάνουν στη τελειότητα. Κυριότεροι είναι οι απίστευτου μεγέθους ν α ό ς του Α π ό λ λ ω ν α και ο μικρότερος αλλά καλύτερα διατηρούμενος ν α ό ς της Ή ρ α ς μεγέθους περίπου του Παρθενώνα αλλά με χονδρότερους κίονες. Δίπλα τους βρίσκονται τα ερείπια και τρίτου επιβλητικού ναού. Οι αρχαιολόγοι έχουν ονομάσει τους τρεις ναούς με τα γράμματα Ε F, & C.
Οι πελώριοι ναοί του Σελινούντα (ένας από αυτούς έχει μήκος 110 μ. και πλάτος 50 μ). μας θυμίζουν τη σημαντική πρόοδο της αρχιτεκτονικής στις ελληνικές αποικίες της Μ. Ελλάδας. Οι ναοί παρουσιάζουν όμως διαφορές από εκείνους της μητροπολιτικής Ελλάδας. Η γλυπτική τους διακόσμηση είναι πτωχότερη στα αετώματα. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη του μαρμάρου. Ο ναός όμως δεν έπαυε να είναι εντυπωσιακός, με την πλούσια χρωματισμένη πήλινη διακόσμηση, στα άλλα του μέρη ιδίως. Ωστόσο η επιβλητικότητα του μεγέθους της δυτικής ελληνικής αρχιτεκτονικής. μας δείχνει πως οι Έλληνες της Μ. Ελλάδας, με τον πλούτο που απέκτησαν, σύντομα απομακρύνθηκαν από την αίσθηση του μέτρου και της αρμονίας, που χαρακτήριζε την αρχιτεκτονική στην κυρίως Ελλάδα. Μεταξύ των παραδοξοτήτων που έχουν ακουστεί σήμερα είναι πως η κατασκευή ναών κολοσσιαίου μεγέθους στην Ιταλία από τους Έλληνες αποίκους αποτελεί προσαρμογή (!) της ελληνικής αρχιτεκτονικής στο περιβάλλον της Σικελίας, όπου οι πεδιάδες είναι μεγάλες. Αλλά παρόμοια μπορούν να γράφουν μόνο εκείνοι, που δεν έχουν επισκεφθεί καν τη Σικελία(!).

Πολύ ενδιαφέρουσα είναι και η επίσκεψη στην Ακρόπολη του Σελινούντα, που έχει επιβλητικές οχυρώσεις του 6ου, του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ. Μέσα στο χώρο της Ακρόπολης υπάρχει και άλλος αρχαίος δωρικός ναός, ονομασμένος από τους αρχαιολόγους με το γράμμα C. Ο ναός, κατά παράδοση του Ηρακλή, ανήκει στο μέσο του 6ου αι. π.Χ. Β.Δ. της Ακρόπολης, δίπλα σε οικήματα και δρόμους των βυζαντινών χρόνων, υπάρχουν τα ερείπια πανάρχαιου ιερού, αφιερωμένου στις υποχθόνιες θεότητες. Κοντά εκεί είναι και η νεκρόπολη. Αφιερώματα της Ήρας, της Δήμητρας και της Περσεφόνης και πολυάριθμα πήλινα αγαλματίδια έχουν βρεθεί και εκεί και στον Ακράγαντα. Γενικά σ’ ολόκληρη τη Μ. Ελλάδα ήταν πολύ διαδεδομένη η λατρεία αυτών των θεοτήτων. Πολλά ειδώλια δείχνουν εξαίρετη γνώση της πλαστικής τέχνης. Και μία πληροφορία, ίσως χρήσιμη, για το Σελινούντα. Στην περιοχή πωλούνται κίβδηλα αγγεία. φτιαγμένα τόσο αριστοτεχνικά, ώστε δύσκολα ξεχωρίζουν από τα γνήσια.
Μέχρι σήμερα φύονται στις όχθες του Σελινούντα αλλά κι ανάμεσα στα μνημεία του, που και που σέλινα, το φυτό δηλαδή του οποίου το όνομα οι Μεγαρείς άποικοι έδωσαν στον ποταμό και στην αποικία. Η πόλη είχε δύο λιμάνια που έχουν τώρα προσχωθεί.

 Ο Σελινούς ευημέρησε στη διάρκεια ιδίως του 6ου αιώνα. Το 409 π.Χ. κυριεύτηκε και καταστράφηκε από τους Καρχηδόνιους. Λίγο αργότερα ξανακτίστηκε, αλλά ξανακαταστράφηκε οριστικά αυτή τη φορά (Το 250 π.Χ.), οπότε οι Καρχηδόνιοι αιχμαλώτισαν και οδήγησαν τους κατοίκους του στη Λιβύη.

 Περί τα 12 χιλιόμετρα από το Σελινούντα βρίσκονται επιβλητικά λατομεία, από όπου οι Σελινούντιοι έπαιρναν τους πελώριους λίθους, με τους οποίους οικοδόμησαν τους ναούς, τα τείχη και τα λοιπά κτίσματά τους. Η επίσκεψη σ’ αυτά τα λατομεία είναι πολύ ενδιαφέρουσα.

ΕΓΕΣΤΑ (SEGESTA)

 Ακολουθούμε το δρόμο Selinunte - Segesta Trapani - Palermo. Πρώτος σταθμός μας τώρα η Έγεστα, όπως λεγόταν στα χρόνια των Ελλήνων. Η πόλη, κτισμένη σε μια ωραιότατη ορεινή περιοχή, (στο όρος Barbaro) στο εσωτερικό της Σικελίας, δεν κατοικείται σήμερα καθόλου. Ίσως και για τούτο είναι επιβλητικότατο σε ομορφιά και σε μεγαλοπρέπεια το τοπίο της, σε συνδυασμό με τα αρχαία της μνημεία. Πρόκειται για ένα ναό του δεύτερου μισού του 5ου αι. π.Χ., εξαιρετικής χάρης και μεγαλοπρέπειας, σωζόμενο σε εξαίρετη κατάσταση και ένα, εξίσου καλά, διατηρημένο αρχαίο ελληνικό θέατρο. Σε όποια θέση του κι αν καθήσεις, απολαμβάνεις μοναδική θέα, με φόντο τις ακτές της Σικελίας και τη θάλασσα, θέαμα κυριολεκτικά αξέχαστο.
Και ο ναός και το θέατρο κτίστηκαν από Έλληνες αρχιτέκτονες, τους οποίους μετεκάλεσαν οι Εγεσταίοι, επειδή είχαν δεχτεί και αφομοιώσει τον ελληνικό πολιτισμό.
Ο ναός, περίπτερος εξάστυλος δωρικός, στέφει με χάρη και μεγαλοπρέπεια την κορυφή του βουνού. Σε απόσταση 2 χιλιομέτρων, σε υπερκείμενη κορυφή, βρίσκεται το, μοναδικής θέας στον κόσμο, θέατρο της Έγεστας. Ανήκει στον Γ’ αι. π.Χ. και είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα θέατρα της αρχαιότητας. Έχει 20 κερκίδες που διαιρούνται σε 7 τμήματα. Η σκηνή και το παρασκήνιο κοσμούνται με ανάγλυφα του Πανός. Τα μνημεία της Έγεστας, που δεν ήταν ελληνική πόλη, δεν διαφέρουν από εκείνα των ελληνικών πόλεων. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι οι Εγεσταίοι, αν και ζούσαν πλησιέστερα προς τη ζώνη επιρροής των Φοινίκων και στο εσωτερικό της Σικελίας, συγχωνεύτηκαν από την ανωτερότητα του ελληνικού πολιτισμού και υιοθέτησαν εντελώς τον ελληνικό τρόπο ζωής μαζί και την ελληνική τέχνη και την αρχιτεκτονική. Σε τέτοιο δε σημείο αφομοίωσαν τον ελληνισμό, ώστε ακόμη και οι ενδυμασίες και σι στρατιωτικές στολές που φορούσαν ήταν παρόμοιες με τις ελληνικές. Ανακατεύτηκαν μάλιστα οι Εγεσταίοι και στα εσωτερικά των Ελλήνων. Ευρισκόμενοι, δηλαδή, σε σχέση εχθρική με τους Σελινουντίους, συμμάχους των Συρακουσών, ζήτησαν βοήθεια από τους Αθηναίους. Το αίτημα των Εγεσταίων αποτέλεσε την αφορμή για την πραγματοποίηση της εκστρατείας των Αθηναίων, κατά πρόταση του Αλκιβιάδη, η οποία και απέληξε στη γνωστή από το Θουκυδίδη καταστροφή τους. Μόνιμος και σοβαρός πάντα κίνδυνος για το Σελινούντα η Έγεστα, προκάλεσε επίσης και την καταστροφή του, στα 409 π.χ. από τους Καρχηδόνιους.

ΕΔΩ  

Μπορείτε να δείτε μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση της Αναστασίας Ζησιμάτου.

ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ:

Slide 1

Η Κοιλάδα των Ναών-Ακράγαντας Ο Πίνδαρος περιέγραψε τον Ακράγαντα σαν " την ομορφότερη πόλη θνητών ανθρώπων ", όπου οι κάτοικοι " ζούσαν σαν να επρόκειτο να πεθάνουν την επόμενη ημέρα και είχαν κατασκευάσει τις οικίες τους σαν να ήταν αθάνατοι ". Παρατηρώντας τα υπέροχα ερείπια, ο Γκι ντε Μοπασάν έγραψε, " έχει κανείς την εντύπωση ότι βρίσκεται ενώπιον ολόκληρου του Ολύμπου ... θεών τόσο γοητευτικών, κοσμικών και φλογερών όπως εμείς, που ενσάρκωσαν τα αισθήματα της καρδιάς μας, τα όνειρα της διανοίας μας, τα ένστικτα των αισθήσεών μας .. ".

Slide 3

Η Περιοχή Η ιστορία αφηγείται ότι η πόλη ιδρύθηκε με την ονομασία Ακράγας το 581 π.Χ. από μία αποικία Ροδίων και Κρητικών. Αυτή η πολύχρωμη ευωδιαστή γωνία της Σικελίας που λούζεται από τον ήλιο και την χαϊδεύουν απαλές αύρες, πρέπει να φάνηκε σαν παράδεισος και έτσι συμπεριφέρθηκαν αναλόγως, γοητευμένοι από την ομορφιά της, και έκτισαν ναούς, η μεγαλοπρέπεια των οποίων φαίνεται ότι προκάλεσε τους θεούς και περιφρόνησε τον κόσμο των απλών ανθρώπων.

Slide 4

Ο Αρχαίος Ακράγαντας καλύπτει μια τεράστια περιοχή, μεγάλο μέρος της οποίας δεν έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα. Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί η διάσημη «Κοιλάδα των Ναών», λανθασμένος χαρακτηρισμός, γιατί πρόκειται μάλλον για λοφοσειρά παρά για κοιλάδα. Περιλαμβάνει μια μεγάλη ιερή περιοχή στη νότια πλευρά της αρχαίας πόλης, με επτά μνημειώδεις ναούς δωρικού ρυθμού κατασκευασμένους τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. Σήμερα, ανασκαμμένοι και μερικώς αποκατεστημένοι, αποτελούν έναν από τους καλύτερους και πλέον καλά διατηρημένους ελληνικούς αρχαιολογικούς χώρους εκτός ελλαδικού χώρου. Οι εν λόγω ναοί έχουν χαρακτηρισθεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Slide 5

Οι καλύτερα διατηρημένοι ναοί είναι δύο σχεδόν όμοια κτίρια, που παραδοσιακά αποδίδονται στις θεές Ήρα και Ομόνοια ( αν και οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι πρόκειται για εσφαλμένη αναφορά). Ο δεύτερος ναός είναι κατά αξιοσημείωτο τρόπο άθικτος, γεγονός το οποίο οφείλεται στο ότι μετετράπη σε χριστιανικό ναό το 597 μ. Χ. Και οι δύο κατασκευάστηκαν ως εξάστυλοι περίπτεροι ναοί. Ο χώρος ο πέριξ του Ναού της Ομόνοιας επαναχρησιμοποιήθηκε, αργότερα, από τους πρώτους χριστιανούς, ως κατακόμβη, με τάφους λαξευμένους σε βράχους και σε προεξοχές βράχων. Οι υπόλοιποι ναοί είναι σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένοι ένεκα σεισμών ή λεηλασιών. Ο κατά πολύ μεγαλύτερος ναός είναι εκείνος του Ολυμπίου Διός, ο οποίος κατασκευάσθηκε σε ανάμνηση της Μάχης της Ιμέρας το 480 π. Χ.: Πιστεύεται ότι πρόκειται για τον μεγαλύτερο ναό Δωρικού ρυθμού που κατασκευάσθηκε ποτέ. Αν και προφανώς χρησιμοποιήθηκε, φαίνεται να μην αποπερατώθηκε ποτέ. Η αποπεράτωσή του εγκαταλείφθηκε μετά την εισβολή των καρχηδονίων το 406 π. Χ. Τα απομεινάρια του ναού λεηλατήθηκαν πλήρως κατά τον 18ο αιώνα για την κατασκευή της προβλήτας του Λιμένος του Εμπεδοκλέους. Ναοί αφιερωμένοι στον Ήφαιστο, Ηρακλή και Ασκληπιό επίσης κατασκευάστηκαν στην ιερή περιοχή, η οποία περιλαμβάνει ένα ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης ( παλαιότερα γνωστό ως ο Ναός των Διοσκούρων). Τα σημάδια της φωτιάς που έβαλαν οι Καρχηδόνιοι το 406 π. Χ. είναι ακόμα ορατά επάνω στις πέτρες του ιερού.

Slide 7

Η Κοιλάδα περιλαμβάνει ερείπια επτά ναών, όλοι Δωρικού ρυθμού. Η απόδοση των ονομάτων, εκτός εκείνου του Ολύμπιου πεδίου, δεν αποτελεί παρά θέμα παράδοσης η οποία δημιουργήθηκε κατά τους χρόνους της Αναγέννησης. Οι ναοί είναι: Ο Ναός της Ήρας, που κατασκευάσθηκε τον 5ο αιώνα π. Χ. και κάηκε το 406 π.Χ. από τους Καρχηδόνιους. Συνήθως εχρησιμοποιείτο για τον εορτασμό γάμων.

Slide 9

Ο Ναός της Ομόνοιας, η ονομασία του οποίου προέρχεται από λατινική επιγραφή που βρέθηκε πλησίον του ναού, και ο οποίος επίσης κτίσθηκε τον 5ο αιώνα π. Χ., μετατράπηκε σε Εκκλησία τον 6ο αιώνα μ. Χ. και είναι από τους πλέον καλύτερα διατηρημένους ναούς στην Κοιλάδα.

Slide 11

Ο Ναός του Ηρακλή, ο οποίος ήταν ένας από τους πλέον σεβαστούς θεούς στον αρχαίο Ακράγαντα. Είναι ο πλέον αρχαίος στην Κοιλάδα: Καταστραφείς από σεισμό, αποτελείται σήμερα από οκτώ μόνο κίονες.

Slide 12

Ο Ναός του Ολυμπίου Διός, κτίσθηκε το 480 π. Χ. προς εορτασμό του θριάμβου της πόλης – κράτους επί των Καρχηδονίων. Χαρακτηρίζεται από τη χρήσιμοποιηση τεραστίων κιόνων για την κατασκευή του.

Slide 14

Ο ναός του Κάστορα και του Πολυδεύκη (των Διόσκουρων), αποτελεί σύμβολο του σύγχρονου Ακράγαντα, παρότι σώζεται μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του.

Slide 15

Ο ναός του Ηφαίστου, επίσης χρονολογείται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Θεωρείται ότι υπήρξε ένας από τους πιο επιβλητικούς ναούς της κοιλάδας, ωστόσο, αποτελεί έναν από τους πλέον διαβρωμένους Ο Ναός του Ασκληπιού βρίσκεται έξω από τα τείχη της πόλης. Εκεί κατέφευγαν οι ασθενείς, αναζητώντας θεραπεία.

Slide 16

Στην κοιλάδα βρίσκεται επίσης ο λεγόμενος Τάφος του Τheron, ένα μεγάλο μνημείο από ηφαιστειακή τέφρα σε σχήμα πυραμίδας. Οι μελετητές υποθέτουν ότι χτίστηκε για να τιμήσει την μνήμη των Ρωμαίων που σκοτώθηκαν στον Β’ Καρχηδονιακό Πόλεμο.