ΤΑΥΡΟΜΕΝΙΟ - TAORMINA

Η Ταορμίνα (ιταλικά: Taormina, σικελικά: Taurmina, αρχ. ελληνικά: Ταυρομένιον, λατινικά: Tauromenium, αραβικά: طبرمين‎ / Ταμπαρμίν). Ιδρύθηκε από τους αποίκους της Νάξου Σικελίας ως Ταυρομένιο και αποτέλεσε σημαντική πόλη των αποικιών της Μεγάλης Ελλάδας στην κάτω Ιταλία, και μετέπειτα σημαντικό εμπορικό κόμβο κατά την ρωμαϊκή/βυζαντινή περίοδο. Κατόπιν αποτέλεσε διαδοχική κτήση διάφορων κατακτητών από Άραβες και Νορμανδούς κατά τον Μεσαίωνα, έως τα διάφορα ιταλικά κρατίδια και ισπανικές και γαλλικές ηγεμονίες κατά την ύστερη Αναγέννηση και Διαφωτισμό. Μετά την ενοποίηση της Ιταλίας και κατασκευή σιδηροδρόμου τον 19ο αιώνα, η πόλη αναπτύχθηκε ξανά και αποτέλεσε δημοφιλή τουριστικό προορισμό αποκτώντας κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, εξακολουθώντας να έχει υψηλό αριθμό επισκεπτών έως σήμερα

Το ελληνικό θέατρο (Teatro Greco) είναι το πιο σημαντικό αξιοθέατο της Ταορμίνα. Δεν είναι μόνο για τη μεγάλη ιστορική του αξία αλλά και την εξαιρετική θέση στην οποία βρίσκεται. Αν το δείτε θα καταλάβετε ότι πρόκειται για το ωραιότερο ίσως αρχαίο θέατρο που έχτισαν οι Έλληνες. Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι Έλληνες επέλεγαν με προσοχή την τοποθεσία των θεάτρων τους προσπαθώντας να έχουν ωραία θέα. Στην Ταορμίνα συνδύασαν την πανέμορφη θέα στη θάλασσα από ψηλά και την καλή ακουστική. Το θέατρο έχει χάσει αρκετά το χαρακτήρα του εξαιτίας των μετέπειτα ρωμαικών παρεμβάσεων δεν παύει ωστόσο να είναι ένα μικρό αριστούργημα.  Περπατώντας στην Ταορμίνα θα φτάσετε στην Piazza Nove Aprile και στην εκκλησία Chiesa di S. Agostino, του 15ου αι. και τον πύργο του ρολογιού Torre dell' Orologio. Θα δείτε επίσης στην Piazza del Municipio, το Duomo di S. Nicola, τη μητρόπολη τους, με πρόσοψη του 15 αι. Μέσα στο ναό υπάρχουν έργα ζωγράφων από τη Μεσίνα. Απέναντι ακριβώς από τον ναό βρίσκεται μια μπαρόκ κρήνη του 1653. Στην πλατεία θα βρείτε ένα πανοραμικό μπαλκόνι με θέα, ιδανικό για φωτογραφίες. Δείτε επίσης το Palazzo Corvaia, χτισμένο το 15ο αι., που αποτέλεσε έδρα του πρώτου σικελικού κοινοβουλίου. Ακολουθείστε ένα μονοπάτι με εξαιρετική θέα και πηγαίνετε στο μεσαιωνικό κάστρο Castello στην κορυφή του βουνού Τάουρο για να απολαύσετε ακόμα μια φορά τη θέα από ψηλά.

Ένα ποίημα του Κώστα Ουράνη και πίνακες ζωγραφικής για την Ταορμίνα

Ταξίδι στην ουτοπία. Ταορμίνα

   Ένας "ουτοπικός" τόπος είναι για τον Κώστα Ουράνη η Ταορμίνα, "η Πατρίδα" του "εξόριστου ονείρου", που τον καλεί να φύγει, "ν' αφήσει τη ζωή του-για να ζήσει"... Στο ομώνυμο ποίημα ο ποιητής εκφράζει τον πόθο για ένα ταξίδι φυγής στην Ταορμίνα όπου τον περιμένει η ευτυχία. Η Ταορμίνα δίνει το όνομά της σ' αυτόν το φανταστικό τόπο, στον οποίο το ποιητικό υποκείμενο σχεδιάζει να ταξιδέψει, αλλά ποτέ δεν αποφασίζει να ξεκινήσει το ταξίδι. Η Ταορμίνα είναι εκεί και τον περιμένει, αλλά η αίσθηση αυτής της αναμονής είναι τόσο γλυκιά που δεν επιτρέπει τελικά την πραγματοποίηση του ταξιδιού...

 Ταορμίνα είναι το ιταλικό όνομα της αρχαίας ελληνικής αποικίας "Ταυρομένιον" (ο Στράβων αναφέρει ότι ήταν αποικία της Νάξου), που βρίσκεται στη Σικελία, ανάμεσα στη Μεσσήνη και την Κατάνη. Ήδη από τον 19ο αιώνα ήταν αγαπημένος τουριστικός προορισμός Ευρωπαίων και Αμερικανών περιηγητών, ζωγράφων, ποιητών και διαφόρων καλλιτεχνών. Πολλοί ζωγράφοι που συνήθιζαν να περνούν ένα μεγάλο διάστημα στην Ιταλία, ζωγραφίζοντας τοπία και αρχαιολογικούς χώρους, έχουν επισκεφθεί την Ταορμίνα. Αγαπημένο τους θέμα ήταν οι ακτές της Σικελίας και το αρχαίο θέατρο της Ταορμίνα με θέα στο βάθος το ηφαίστειο της Αίτνας. 

 Ταορμίνα

Όλο λέω να φύγω μιαν ημέρα,

όλο λέω να πάω στην Ταορμίνα...

Σε πέλαο γαλάζιας νοσταλγίας

Τ΄Όνειρο τραγουδάει σα σειρήνα:

-Ταορμίνα! Ταορμίνα! Ταορμίνα!...

Ω κάλεσμα γλυκό σαν των πουλιώνε

σε πρωϊνές βραγιές το Μάη το μήνα!

Κι όλο λέω να φύγω, κι όλο λέω
τα πάντα στη ζωή μου ναν τ' αφήσω,
να διπλομανταλώσω όλες τις πόρτες
και, δίχως καν τα μάτια να γυρίσω,
μ' άτρεμα τα φτερά-ν' αποδημήσω.

Πώς τρικυμίζει μέσα μου η λαχτάρα
ν' αφήσω τη ζωή μου-για να ζήσω!

Τα βράδια πλάι στη λάμπα μου σκυμένος,

ξέθωρους χάρτες ναυτικούς κοιτάω,

μπροστά μου έχω παμπάλαια βιβλία,

που κάθε τόσο τα φυλλομετράω:

το δρόμο που θα πάρω μελετάω.

Μα τα χρόνια περνάνε κι όλο μένω,
πάντα κάτι τυχαίνει-και δεν πάω...

Κι ούτε θα πάω ποτές! Η Ταορμίνα
(κι άν υπάρχει) για μένα θε να μείνει
του εξόριστου τ' Ονείρου μου η Πατρίδα,
σα μια Ευτυχία που μου' ναι ταγμένη
και που, ό,τι κι αν συμβεί-με περιμένει,

ενώ, αν είχα πάει, τι θά' χα τώρα
την άχαρη ζωή μου να γλυκαίνει;

Bλ. Κώστας Ουράνης, Ποιήματα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα 2009.

John Brett, Οι ακτές της Σικελίας από την Ταορμίνα. 1893. Ιδιωτική Συλλογή.

Thomas Cole, Το ηφαίστειο Αίτνα από το αρχαίο θέατρο της Ταορμίνα. 1843. Wadsworth Athenaum Συλλογή Τέχνης.

William Stanley Haseltine, Το όρος Αίτνα από το αρχαίο θέατρο της Ταορμίνα. 1871. Μουσείο Τέχνης του Birmingham. Alabama.

Ferninand Georg Waldmüller, Τα ερείπια του αρχαίου ελληνικού θεάτρου στην Ταορμίνα της Σικελίας. 1844. Πριγκιπικές Συλλογές του Λίχνεσταϊν.

John Brett, Το όρος Αίτνα από την Ταορμίνα. 1870. Μουσεία του Sheffields.

William Logsdail, Το αρχαίο ελληνικό θέατρο της Ταορμίνα στη Σικελία. 1890-1900. Συλλογή Beverley. East Riding του Yorkshire.

 
ΤΑΟΡΜΙΝΑ

 

Αρχαϊκή εποχή

Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής φέρονται να ήταν οι Σικελοί, γηγενείς λαός της Σικελίας, πριν την έλευση των Ελλήνων αποίκων από την Χαλκίδα το 734 π.Χ. οι οποίοι ίδρυσαν την πόλη της Νάξου της Σικελίας στην περιοχή. Οι κάτοικοι της Νάξου με την σειρά τους, υπό τον Ανδρόμαχο το 358 π.Χ., ήταν αυτοί που ίδρυσαν την πόλη την οποία ονόμασαν Ταυρομένιο καθώς βρισκόταν δίπλα από τον λόφο Ταύρο.^[1][2]

Κλασική και ελληνιστική περίοδος

Δέχτηκε ανεπιτυχή πολιορκία από τις Συρακούσες το 394 π.Χ. του Διονυσίου Α´ καθώς το Ταυρομένιο -πόλη των γηγενών Σικελών την περίοδο εκείνη- είχε συμμαχήσει με τους Καρχηδόνιους. Μερικές δεκαετίες αργότερα, ιδρύθηκε η ελληνική αποικία από τον Ανδρόμαχο, και ο νέος οικισμός γνώρισε γρήγορη ανάπτυξη και θεωρούνταν σημαντική πόλη της περιοχής. Αργότερα, ο Κορίνθιος στρατηγός Τιμολέων αποβιβάστηκε εκεί το 345 π.Χ. στην εκστρατεία του εναντίον των Καρχηδονίων ως σύμμαχος των ελληνικών αποικιών, και ως εχθρός των τυράννων των πόλεων. Την περίοδο εκείνη η πόλη εξακολουθούσε να βρίσκεται υπό τον Ανδρόμαχο, του οποίου η διαχείριση της πόλης ήταν ήπια και αρμονική σε αντίθεση με τις τυραννίδες των υπολοίπων ελληνικών πόλεων της Σικελίας. Μετά την επικράτηση του Τιμολέοντα, επιτράπηκε στον Ανδρόμαχο να διατηρήσει το αξίωμα του έως τον θάνατο του.^[1][2]

Κατά τις μετέπειτα δεκαετίες, αρχικά τέθηκε υπό τον έλεγχο του Αγαθοκλή, τυράννου των Συρακουσών, και κατόπιν του τοπικού τυράννου Τινδαρίωνα, ο οποίος προσκάλεσε τον Πύρρο της Ηπείρου στην περιοχή το 278 π.Χ. ώστε να βοηθήσει στον πόλεμο των ελληνικών αποικιών εναντίον της αναδυόμενης δύναμης των Ρωμαίων.^[2] Άλλοι τύραννοι της ίδιας περιόδου ήταν ο Ικέτας ο Συρακούσιος και ο Φειδίας ο Ακραγαντινός. Αργότερα η πόλη ξανατέθηκε υπό την επιρροή των Συρακουσών, υπό τον Ιέρωνα Β´, ο οποίος διατήρησε την πόλη κατά την συνθηκολόγηση του με τους Ρωμαίους το 263 π.Χ.^[1].

Ρωμαϊκή περίοδος

Μετά τον θάνατο του Ιέρωνα το 215 π.Χ., αποτέλεσε προσαρτήθηκε στην Ρωμαϊκή δημοκρατία, μαζί με την ευρύτερη περιοχή της Σικελίας. Δεν είναι βέβαιη η συμμετοχή της στον Β´ Καρχηδονιακό πόλεμο, ενώ ο ρήτορας Κικέρωνας (1ος αιώνας π.Χ.) ανέφερε πως η πόλη απολάμβανε κάποιον βαθμό αυτονομίας (civitas foederata) ως ομόσπονδη συμμαχική πόλη. Η πόλη ωστόσο είχε σημαντικές καταστροφές κατά τον Α´ πόλεμο των δούλων (134–132 π.Χ.) όταν έγινε ξεσηκωμός των σκλάβων στην Σικελία εναντίον των Ρωμαίων, και αποτέλεσε μια από τις κύριες έδρες τους στο νησί. Η πόλη πολιορκήθηκε από τον Ρωμαίο ύπατο Πόπλιο Ρουπίλιο, και αντιστάθηκε έως ότου οι Ρωμαίοι κατάφεραν να εισέλθουν στην πόλη και τους σκότωσαν όλους.^[1]

Το Ταυρομένιο είχε ξανά προβεβλημένο ρόλο κατά τους εμφύλιους ρωμαϊκούς πολέμους του Σέξτου Πομπηίου στην Σικελία, και το 36 π.Χ. αποτέλεσε το κύριο οχυρό του στην διαμάχη του εναντίον των δυνάμεων του Οκταβιανού. Στην περιοχή ακολούθησε η ναυμαχία μεταξύ των 2 αντιπάλων, όπου ο Πομπήιος ηττήθηκε οριστικά. Μετά την λήξη της σύγκρουσης, ο Οκταβιανός έδιωξε τους παλιούς κατοίκους της πόλης και την εποίκησε με νέο πληθυσμό.^[1]

Μετέπειτα αναφορές για την πόλη γίνονται από τον Στράβωνα (1ος αιώνας π.Χ./μ.Χ.) ο οποίος αναφέρει πως η πόλη ευημερούσε, ωστόσο είχε μικρότερο πληθυσμό από την Μεσσήνη και την Κατάνη. Κατά τον 1ο και 2ο αιώνα μ.Χ. ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και ο Κλαύδιος Πτολεμαίος την αναφέρουν ως ρωμαϊκή αποικία (colonia).Αναφέρεται επίσης πως η περιοχή ήταν γνωστή για το πολύ καλό κρασί της, καθώς και για την ποιότητα του μαρμάρου της.^[1]

Με την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 476 μ.Χ., το Ταυρομένιο εξακολούθησε να αποτελεί σημαντική πόλη της Σικελίας, και η περιοχή εξακολούθησε να βρίσκεται υπό την κυριότητα της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας/Βυζαντίου πλέον.

Μεσαίωνας

Μετά από μια αρχική επιδρομή των Φατιμιδών Αράβων το 902 από τους Άραβες, κατακτήθηκε τελικά κατά την δεύτερη προσπάθεια τους το 962 μετά από την 7μηνη πολιορκία του Ταυρομένιου. Μετονομάστηκε σε Αλ-Μουζίγια προς τιμή του Φατιμίδη χαλίφη Αλ-Μουίζ (953–75) και ήταν επίσης γνωστή και ως Ταμπαρμίν. Οι Άραβες διατήρησαν την πόλη έως το 1078, όταν καταλήφθηκε πλέον από τους Νορμανδούς του Ρογήρου Α´ της Σικελίας. Έως το σημείο αυτό η πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης και της ευρύτερης περιοχής εξακολουθούσαν να είναι Έλληνες της Κάτω Ιταλίας.^[3]

Μετά τους Νορμανδούς, η Ταορμίνα πλέον γνώρισε μια σειρά από διαδοχικές καταλήψεις και επανακαταλήψεις από τους Γερμανούς Χοενστάουφεν της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, τους Γάλλους των Καπέτων-Ανζού, και κατόπιν του ισπανικού Αραγωνικού βασιλείου. Το 1410 ο βασιλιάς Μαρτίνος της Αραγωνίας εκλέχτηκε στον θρόνο του από το κοινοβούλιο της Σικελίας. Κατόπιν αποτέλεσε μέρος του ευρύτερου βασιλείου των δύο Σικελιών το 1442.

Νεότερη εποχή

Η πόλη πολιορκήθηκε το 1675 και κατακτήθηκε από τους Γάλλους οι οποίοι είχαν επίσης καταλάβει την Μεσσήνη. Υπό τον οίκο των Βουρβόνων-Ισπανίας πλέον η Ταορμίνα δεν είχε κάποιον ιδιαίτερο ρόλο, πέρα από κάποιες βασικές υποδομές. Το 1860 έγινε μέρος της Ιταλίας με την ιταλική ενοποίηση.

Με την κατασκευή σιδηροδρόμου κατά τον 19ο αιώνα η πόλη εξελίχθηκε σε δημοφιλές τουριστικό θέρετρο. Στην πόλη εργάστηκαν διάσημοι καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο φωτογράφος γυμνών μοντέλων Βίλχελμ φον Γκλούντεν (Wilhelm von Gloeden), ο ζωγράφος Όττο Γκέλενγκ (Otto Geleng), καθώς και ο Βόλφγκανγκ Γκαίτε ο οποίος περιέγραψε την πόλη στο έργο του με τίτλο Ταξίδι στην Ιταλία.

Από τις αρχές του 20ού αιώνα και έπειτα, η πόλη έγινε πνευματικό κέντρο και τόπος συνάντησης για πολλούς Ευρωπαίους καλλιτέχνες, συγγραφείς, και διανοουμένους.^[4]

 

Αξιοθέατα

Η σύγχρονη πόλη είναι κτισμένη επί της αρχαίας, έτσι υπάρχουν πολλά αξιοθέατα κτισμάτων από την αρχαία εποχή. Η παλαιά πόλη βρίσκεται περίπου 250 μέτρα από το ύψος της θάλασσας, και κοντά βρίσκονται και τα ερείπια του αραβικού κάστρου στην κορυφή του βράχου στα 150 μέτρα ψηλότερα.

Σημαντικό αρχαίο αξιοθέατο αποτελεί το αρχαίο θέατρο του Ταυρομενίου / Ταορμίνα (Teatro antico di Taormina), ή αλλιώς γνωστό ως το ελληνικό θέατρο (teatro greco). Τμήματα του είναι κατασκευασμένα από τούβλο, και έτσι πιθανώς μέρος του κατασκευάστηκε κατά την ρωμαϊκή περίοδο επί παλαιότερου θεάτρου κορινθιακού ρυθμού στην ίδια τοποθεσία. Με διάμετρο 109 μέτρων είναι το 2ο μεγαλύτερο αρχαίο θέατρο στην Σικελία μετά τα 150 μέτρα του θεάτρου των Συρακουσών, και χρησιμοποιείται και για σύγχρονες εκδηλώσεις και συναυλίες.^[5]

Στην πόλη επίσης διοργανώνονται το κινηματογραφικό φεστιβάλ της Ταορμίνα,^[6] καθώς και το φεστιβάλ μουσικής Τζουζέπε Σινόπολι.^[7] Νοτίως της πόλης υπάρχει το φυσικό καταφύγιο της Ίζολα Μπέλα (Isola Bela), και νοτιότερα η παραλία της Τζιαρντίνι Νάξος (Giardini Naxos, κήποι της Νάξου). Το ηφαίστειο της Αίτνας είναι ορατό από την πόλη, και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 45 λεπτών μέσω του οδικού δικτύου.

Ταυρομένιο

Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, ιδρυτής του Ταυρομένιου ήταν ο Ανδρόμαχος ο Νάξιος ο οποίος κατόρθωσε μετά την καταστροφή της  Νάξου από τον τύραννο των Συρακουσών Διονύσιο, να συγκεντρώσει τους εναπομείναντες διασκορπισμένους Ναξίους στον παρακείμενο της κατεστραμμένης πόλης λόφο Ταύρο. Εκεί, ίδρυσε το 358 π.Χ. τη νέα πόλη ονομάζοντάς την Ταυρομένιον. Η πόλη αναπτύχθηκε γρήγορα και απέκτησε δύναμη και πλούτο.

Το Ταυρομένιο, το ονομαστό ‘’ Οχυρό του Ταύρου’’ που θεωρούταν από τους γηγενείς της Σικελίας, ως μέρος ιερό, αποτελούσε στρατηγικό σημείο και σημείο στηρίξεως της αμυντικής γραμμής που έφρασε τον παραθαλάσσιο δρόμο που συνέδεε τις Συρακούσες με τη Μεσσήνη και το Στενό, καθώς ήταν κτισμένο σε μια θέση σχεδόν απόρθητη, πάνω στην κορυφή ενός βραχώδους λόφου.
Ο Ανδρόμαχος κυβέρνησε το Ταυρομένιο με τρόπο δίκαιο και νόμιμο. Μισούσε την τυραννία και έτσι, όπως μας πληροφορεί ο Πλούταρχος, όταν ο Κορίνθιος στρατηγός Τιμολέων αποβιβάσθηκε στην Σικελία για να πολεμήσει εναντίον του τυράννου των Λεοντίνων Ικέτα και των Καρχηδονίων συμμάχων του, ο Ανδρόμαχος έσπευσε να τον βοηθήσει. Πείθοντας τους Ταυρομενίτες να αγωνισθούν μαζί με τους Κορινθίους για την απελευθέρωση της Σικελίας, κατέστησε το Ταυρομένιο ορμητήριο των στρατευμάτων του Τιμολέοντος.
Αργότερα το Ταυρομένιο το κατέλαβε ο τύραννος των Συρακουσών Αγαθοκλής αναγκάζοντας αρκετούς Ταυρομενίτες να εγκαταλείψουν την πόλη ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο γιος του Ανδρομαχου ,ο διάσημος ιστορικός Τίμαιος ,ο οποίος κατέφυγε στην Αθήνα .  Η πόλη μετά τον Αγαθοκλή θα περάσει στα χέρια ενός ντόπιου του Τυνδαρίωνα . Ο Τυνδαρίων ήταν ένας από εκείνους που κάλεσε τον βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου, πού εκείνη την περίοδο πραγματοποιούσε εκστρατεία στην Μεγάλη Ελλάδα , στη Σικελία το 278 π.Χ για να αντιμετώπισει τις νέες εισβολές των Καρχηδονίων.
Κατά την διάρκεια της τυραννίας του Ιερών του Β των Συρακουσών (270-215 π.Χ) το Ταυρομένιο υπήρξε ορμητήριο του στον πόλεμο κατά των αυτοχθόνων Μαρμετίνων.  Ήταν επίσης μία από τις πόλεις που έμεινε κάτω από την κυριαρχία του Ιέρωνα με τη συνθήκη που σύναψε με τους Ρωμαίους το 263 π.Χ.
Στα χέρια των Ρωμαίων φαίνεται να πέρασε όταν η Ρώμη κατέλαβε όλο το νησί της Σικελίας .Ο Κικέρων αναφέρει ότι το Ταυρομένιο ήταν μία από τις τρεις Ελληνικές πόλεις της Σικελίας, οι οποίες απολαμβάναν τα προνόμια μερικής αυτονομίας.
Η πόλη, ωστόσο, υπέστη σοβαρές καταστροφές κατά τη διάρκεια της επανάστασης των Σκλάβων στη Σικελία κατά της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας.(135-132 π.Χ.), Οι σκλάβοι την είχαν καταλάβει, εξαιτίας της οχυρής της θέσης, και την χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο κατά των Ρωμαίκων δυνάμεων.

Στην σύγχρονο Ταυρομένιο (taormina) δεσπόζει σήμερα το περίφημο αρχαίο θέατρο . Δημιουργήθηκε την εποχή του Ιέρωνα του Β τον 3ο π.Χ. σε σημείο που προσφέρει καταπληκτική θέα προς τη Θάλασσα και το ηφαίστειο της Αίτνας. Το θέατρο ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε από τους Ρωμαίους και σήμερα είναι ένα από τα μεγαλύτερα αρχαία θέατρα στη Σικελία.

 

Η όμορφη διαδρομή Κατάνη - Ταυρομένιο

 

Μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση

Οι αρχικοί Έλληνες θαλασσοπόροι ήτανε έμποροί και ταξιδιωτικοί ερευνητές στο ίδιο πρόσωπο, αυτοί βρήκαν θαλάσσιους δρόμους ανίχνευσαν προσεχτικά τη χώρα και μετά τους ακολούθησε η ουσιαστική αποδημία, μετανάστευση. Ο πρώτος Ελληνικός αποικισμός είναι προϊστορικός, ο δε δεύτερος που ασχολούμαι στην παρούσα εργασία μου είναι ιστορικός και γίνεται με την ελεύθερη βούληση των μεταναστών και με πλήρη συναίσθηση του επιδιωκομένου σκοπού.

Το δεύτερο ήμισυ του 8ου π.Χ. αιώνα άρχισαν οι τρεις ιδρύσεις στην μεγάλη πεδιάδα της Κατάνης και στις βόρειες πρόποδες ανατολικά της Αίτνα: κατ΄ αρχάς στην σχετικά ασήμαντη γεωγραφική γλώσσα η Νάξος, κάτω από το Ταυρομένιον-Ταορμίνα – εκεί, όπου για πρώτη φορά ένα πλοίο ανακάλυψε χώρα, όταν από ανατολάς με το ρεύμα γύρω σιγά, σιγά προσεκτικά έπλεαν την Ιταλία, μετά από αυτό έρχονται οι Λεοντίνοι, από την ακτή εννιά ως δέκα χιλιόμετρα προς τα μεσόγεια, στην Νότια άκρη της πεδιάδας και τελευταία η ίδια η Κατάνη, η σημερινή Κατάνια. Σε παρόμοια φάση ιδρύθηκαν τόσο οι Συρακούσες, όσο και η Ζάγκλη και τα Μέγαρα Υβλαία . Αφού ιδρύθηκαν και άλλες ακολούθησε τελευταία η ίδρυση της Γέλας το 688 π.Χ.

Αν και δεν έχουμε στοιχεία για τους πρώτους κατοίκους, και όμως αποτελούνταν οι πρώτες αποικίες κάθε φορά από λίγα νοικοκυριά. Οι γυναίκες ήτανε κατά το μεγαλύτερο μέρος ιθαγενείς, διότι δεν μπορούμε να παραδεχθούμε ότι έφεραν μαζί τους ένα λογικό αριθμό γυναικών από την Ελλάδα.
Κάθε νέα ιδρυόμενη πόλη είχε μία αναγνωρισμένη «Μητρόπολη» που έθετε στη διάθεση της αποστολής έναν αρχηγό που παρελάμβανε τον προγραμματισμό, και όμως δεν ήτανε οι δραστηριότητες με κανένα τρόπο αποκλειστικές , και επίσης από άλλες ελληνικές πόλεις ερχότανε μαζί άνθρωποι τόσο στην νέα αναχώρηση όσο επίσης ερχότανε και αργότερα, αν ήτανε δυνατές νέες στρατολογήσεις. Οι επίσημοι ιδρυτές των τεσσάρων βόρειων αποικιών κατάγονται από την Χαλκίδα της Εύβοιας ,ενώ των Μεγάρων Υβλαίων, και των Συρακουσών από Κορινθίους και της Γέλας, που ιδρύθηκε από μία μικτή ομάδα Ροδίων και Κρητών.

Και σε ετούτο το ανιχνευτικό επαναληπτικό ταξίδι μου, την Άνοιξη του 2003 στην Μεγάλη Ελλάδα, ήμουνα πάντα, πολλές φορές άθελα με τις σκέψεις, της αδικαιολόγητης διαμάχης και καταστροφής του πελοποννησιακού πολέμου που μεταφέρθηκε στη Σικελία. Ο πόλεμος μεταξύ των Αθηνών και Συρακουσών δεν είχε αδυνατίσει μόνο τις Σικελιανές πόλεις – κράτη, παρ΄ όλη την μεγαλοπρεπή νίκη, των Συρακουσών στρατιωτικά, παρά επίσης και πολιτικά επέφερε βαθιά σχισμή σε οπαδούς της Αθήνας και σε οπαδούς των Συρακουσών και ουδέτερων πόλεων, έτσι που οι Σικελιανές πόλεις βρέθηκαν απροετοίμαστες και στάθηκαν ξαφνικά απέναντι στον εχθρό χωρίς δύναμη και αλληλέγγυα υποστήριξη. Γνωρίζουμε, ότι ποτέ πρωτύτερα και πουθενά οι Έλληνες δεν έφτασαν πλησιέστερα στην αυταπάτη μιας Αυτοκρατορίας, που για πολύ χρόνο θα μπορούσε να κυριαρχήσει τη Μεσόγειο. Και όμως δώρισαν αυτή τη πιθανότητα ευκαιρίας σε άλλους εξαιτίας των μακροχρόνιων φιλονικιών και αγώνων δύναμης μεταξύ τους.

Η αναβίωση της Τυραννίδας στις Συρακούσες και έχοντες τις παραπάνω εξελίξεις ως αφετηρία, επεκτάθηκε αυτή στις υπόλοιπες ελληνικές πόλεις της Σικελίας και αποδίδεται στα αίτια της εισβολής των Αθηναίων προς το τέλος του πελοποννησιακού πολέμου 415-413 π.Χ. και λίγο αργότερα στην εισβολή των Καρχηδονίων στην Σικελία.

Κατά τη διαδρομή μου με την λεωφορειακή γραμμή προς την πανέμορφη περιοχή της Ταορμίνας,
θαυμάζουμε μακρά και αριστερά το φυσικό περιβαλλοντικό, προστατευόμενο πάρκο της Αίτνας, όπου εκεί βρίσκει κάποιος κρατήρες, αλλά επίσης και δάση, τη γονιμότητα των φυτών, την καλλιέργεια αμπελιών καθώς επίσης κατοικίες ανθρώπων, που προσφέρεται για πολλαπλές δραστηριότητες.

Λίγο μετά την Κατάνη συναντάμε την αρχαία πόλη Άκις, με σκοτεινές ρίζες και μυστηριώδη ιστορία, υπήρξε ένας δραστήριος ελληνικός σταθμός. Μετά τη σφοδρή καταστροφή του 1169 από έναν τραγικό σεισμό, εννιά νέα χωριά γεννήθηκαν και άνθισαν στην ακτή βόρεια από την Κατάνη. Το Aci Castello είναι ο πρώτος οικισμός που συναντάμε στην υψηλή ακτή των Κυκλώπων, όπως αναφέραμε βόρεια της Κατάνης στις πλαγιές της Αίτνας, που εισέρχονται απότομο στο Ιούνιο πέλαγος. Ασφαλώς εδώ το καλοκαίρι θα είναι υπέροχα με τα παραλιακά εστιατόρια και τους χιλιάδες εντόπιους και ξένους τουρίστες, απολαμβάνοντες τα περίφημα θαλασσινά σπετσιαλιτέ με τις πολλαπλές συνθέσεις.

Περίπου 8 χιλιόμετρα σε απόσταση από την Κατάνη βρίσκεται Acireale που αναπτύχθηκε πάνω σε μια ταράτσα παλιάς λάβας. Στο κέντρο του ιστορικού κέντρου μπορεί κάποιος να συναντήσει γνήσια χτίσματα μπαρόκ της περιοχής της Αίτνας καθώς επίσης και έργα τοπικού πολιτισμού και μοντέρνας τέχνης. Τα θερμά λουτρά του Acireale ωφελούν από τους ρωμαϊκούς χρόνους, στις ιδιότητες των θειούχων υδάτων της Αίτνας. Εκεί στην Άτσι Τρέτσα Acitrezza, λέγεται ότι κατά την αρχαιότητα σε μια από τις σπηλιές της περιοχής ο Οδυσσέας τύφλωσε τον Πολύφημο.

Στην Οδύσσεια περιγράφονται ανάμεσα στα άλλα και οι περιπέτειες του Οδυσσέα στη χώρα των Κυκλώπων, όπου ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του αγκυροβόλησαν στο νησί τους , που εθεωρείτο ένας φυσικός παράδεισος ανεφοδιασμού, όπου στη σπηλιά του Πολύφημου, τύφλωσαν τον Πολύφημο για να σωθούν…, ο τυφλωμένος Κύκλωπας από τον πόνο και τη λύσσα του άρχισε να πετάει τεράστιους βράχους εναντίον του πλοίου του ήρωα που απομακρυνότανε από τις ακτές της Σικελίας. Ετούτοι οι βράχοι κατά την μυθολογία, που καρφώθηκαν στη θάλασσα και είχε πετάξει ο Πολύφημος στον Οδυσσέα, φαίνονται κατά τη διαδρομή μας προς την Ταορμίνα. Στην καταγάλανη θάλασσα της Άτσι Τρέτσα λέγονται Νησιά των Κυκλώπων Ίζολι ντέι Τζικλόπι, Isole die Ciclopi το μεγαλύτερο ανάμεσά τους, το νησί Άκι Isola di Aci ανήκει στο Πανεπιστήμιο της Κατάνης.

Κατά την διαδρομή έρχονται στην σκέψη μου ιστορικές περιγραφές του παρελθόντος. Όπως η πόλη της Κύμης είναι η αρχαιότερη ελληνική αποικία της Ιταλίας, έτσι και η ΝΑΞΟΣ,- που σε λίγο θα την διασχίσω, -είναι της Σικελίας. Και αυτήν την ίδρυσαν Ευβοείς από την Χαλκίδα κατά το δεύτερο μισό 8ο π.Χ. αιώνα, πιθανότατα το έτος 734 π.Χ., που ανάφερα σε προηγούμενα άρθρα μου. Θα αρχίσω με δύο παραδείγματα ελληνικών αποικιακών πόλεων και θα προσπαθήσω να αναφερθώ σε αυτό το ταξίδι μου και με την σχετική τους ακμή και παρακμή μπροστά και μέχρι 2400 χρόνια.

 

Η διαδρομή Κατάνια – Catania Ταορμίνα (Ταυρομένιον)

Όπως αναφέρθηκα σε προηγούμενα άρθρα μου η Κατάνη ιδρύθηκε το 729 π.Χ. από Χαλκιδείς της Νάξου, όπου άνθισε γρήγορα και εξελίχτηκε σε μία ισχυρή οικονομική δύναμη, η οποία όμως προκάλεσε το φθόνο των Συρακουσών με αλλεπάλληλες αρνητικές επιπτώσεις.…και το 263 π.Χ. έπεσε στα χέρια των Ρωμαίων.
Όταν το 416 π.Χ. μεταφέρθηκε ο πελοποννησιακός πόλεμος στη Σικελία, βρισκότανε ο Σέλινους και ΕΓΕΣΤΑ ή Αίγεστα πάλι σε πόλεμο, που υπήρχαν διαμάχες για οριακές περιοχές και άλλα αίτια. Τότε οι Συρακούσες υποστήριζαν το Σέλινους και η Αίγεστα προσκάλεσε μάταια σε βοήθεια τις Συρακούσες, τον Ακράγαντα και επίσης τους Καρχηδονίους της πλησιέστερης επικράτειας και άλλες πόλεις των Σικούλων να επέμβουν και παρόλα που αποδέχθηκαν τη δεσμευτική απόφαση ειρήνης της Γέλας, μολαταύτα είχαν τρομοκρατηθεί από μια ηγεμονία των Συρακουσών. Όταν λοιπόν παρέμεινε η παράκληση απραγματοποίητη, απευθύνθηκε η Αίγεστα στην Αθήνα το 415 π.Χ.

Εδώ στην Κατάνη όταν έφτασε από την Αθήνα το 415 π.Χ. ο Αλκιβιάδης και προσπάθησε να επηρεάσει τους Κατάνους με έναν πύρινο λόγο για τον πόλεμο εναντίον των Συρακουσών, όπου όμως οι Κατάνιοι δεν ήταν ενθουσιασμένοι.
Ελληνόγλωσσος όμως ταξιδιωτικός οδηγός, αναφέρει, ότι « όταν οι Αθηναίοι αποβιβάστηκαν στις ακτές της Σικελίας για να υποτάξουν τους Συρακουσίους , οι Κατάνιοι πίστεψαν πως είχε φτάσει η ώρα της νέμεσης, και προσέφεραν άνευ όρων υποστήριξη στους εισβολείς», Αθήνα 2004 σ. 200. Αυτή η τελευταία αναφορά είναι εσφαλμένη και αντίθετη με τις ιστορικές αναφορές του Διόδωρου του Σικελιώτη.

 

Ο ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης

Στην ιστορική του αναφορά ο Διόδωρος περιγράφει, ότι οι Συρακούσιοι, όταν έμαθαν ότι οι δυνάμεις των Αθηναίων βρίσκονταν στον πορθμό της Μεσσήνης, διόρισαν τρεις στρατηγούς με απόλυτη εξουσία, τον Ερμοκράτη, το Σικανό και τον Ηρακλείδη που διενεργούσαν τη στρατολογία κι΄ έστειλαν πρέσβεις στις πόλεις της Σικελίας και τις παρότρυναν να μετάσχουν στον κοινό αγώνα για την ελευθερία. Γιατί οι Αθηναίοι, έλεγαν, στα λόγια κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον των Συρακουσίων, στην πραγματικότητα όμως έχουν σκοπό να υποτάξουν όλη τη νήσο.
Τη θέση που έλαβαν οι διάφορες πόλεις της Σικελίας, ήτανε, ότι οι Ακραγάντιοι και οι Νάξιοι δήλωσαν ότι θα συμμετάσχουν με τους Αθηναίους.

Οι Καμαριναίοι κι΄ οι Μεσσήνιοι τους διαβεβαίωσαν, ότι θα τηρήσουν την ειρήνη, ενώ ανέβαλαν την απάντηση για το θέμα της συμμαχίας, υπενθυμίζοντας τη συμφωνία της Γέλας το 424 π.Χ. Οι Ιμεραίοι κι΄ οι Σιλενούντιοι κι΄ οι Γελώσοι και οι Καταναίοι υποσχέθηκαν να πολεμήσουν στο πλευρό των Συρακουσίων. Ενώ οι πόλεις των Σικελών συμπαθούσαν τους Συρακοσίους, ωστόσο έμεναν ουδέτερες και περίμεναν τις εξελίξεις.

Αφού οι Αιγεσταίοι αρνήθηκαν στους Αθηναίους πάνω από τριάντα τάλαντα, οι στρατηγοί των Αθηναίων τους κατηγόρησαν κι΄ απέπλευσαν με τις δυνάμεις τους από το Ρήγιο και πόδισαν στην Νάξο της Σικελίας.
Οι κάτοικοι της πόλεως τους υποδέχθηκαν φιλικά κι΄ από εκεί έπλευσαν για την Κατάνη.
Αν και οι Καταναίοι δεν δέχθηκαν να αποβιβαστούν στην πόλη στρατιώτες, επέτρεψαν όμως τους στρατηγούς να εισέλθουν και συγκάλεσαν συνέλευση των πολιτών, στην οποία οι στρατηγοί των Αθηναίων ανέπτυξαν τις προτάσεις τους για τη συμμαχία. Και εκεί που μιλούσε στη συνέλευση ο Αλκιβιάδης, μερικοί στρατιώτες παραβίασαν κάποια οπίσθια μικρή πύλη και χύθηκαν στην πόλη. Το γεγονός αυτό τελικά υπήρξε κι΄ η αιτία που οι Καταναίοι αναγκάστηκαν να μετάσχουν στον πόλεμο εναντίον των Συρακοσίων.
Βλέπε Διόδωρο τον Σικελιώτη, ιστορική βιβλιοθήκη των Ελλήνων: Η Σικελινή Εκστρατεία των Αθηναίων . Ο Δεύτερο Καρχηδονιακός πόλεμος, Αθήναι 2004, σελίς 19-21 .
Το 403 π.Χ. ο Διονύσιος ο πρεσβύτερος, ο τύραννος των Συρακουσών κατέκτησε την πόλη της Κατάνης, πουλώντας τους κατοίκους τους σαν σκλάβους.

Αν και επισκέφτηκα και άλλες φορές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας και της Σικελίας, ετούτο το ανοιξιάτικο ταξίδι μου του 2003 προσπάθησα να ακολουθήσω μια αυθόρμητη διαδρομή στο γύρο της Σικελίας. Είχα πετάξει από το Ντίσελντορφ για την Κατάνη, όπου από εκεί είχα προγραμματίσει να πάω αρχικά για το Παλέρμο διαμέσου και με επίσκεψη της Caltanissetta και της Ennas, εκεί όπου έγραψαν ή και περιέγραψαν μπροστά από δύο χιλιάδες χρόνια οι Έλληνές μας μετανάστες τους ελληνικούς μύθους τους. Μια όμως σε αυτό το ταξίδι μου ήμουνα εντελώς αδέσμευτος, ετούτη τη φορά επέλεξα τη λεωφορειακή υπεραστική συγκοινωνία, που είναι στη Σικελίας άριστα οργανωμένη, με εξαιρετικά καλοφτιαγμένο ενημερωτικό φυλλάδιο δρομολογίων, έτσι αποφάσισα λοιπόν κι΄ εγώ αυθόρμητα να πάρω την πρώτη λεωφορειακή υπεραστική γραμμή για την Ταορμίνα (Ταυρομένιον), διαμέσου Κατάνης.

Περνώντας από την Νάξο, ενθυμούμαι τις ιστορικές περιγραφές και συγκεκριμένα το έτος 460 π.Χ. που ακολούθησε στις Συρακούσες η πτώση των Δεινομενίδων και μετά ακολουθεί η επαναφορά των δημοκρατικών βασιλείων, έτσι μπορούν και οι αρχικοί κάτοικοι της Νάξου να επιστρέψουν πίσω στην πόλη τους, και αρχίζει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η Ειρήνη, που κράτησε τριάντα χρόνια.
Με την αφετηρία της αθηναϊκής αποστολής στην Σικελία η Νάξος συμμαχεί με την Αθήνα.

Το 425 π.Χ. ακολουθεί η πρώτη επίθεση: Ο στρατός από την Μεσσήνη, που ήτανε μία σύμμαχος πόλης των Συρακουσών, πολιορκούν την Νάξο και την μεταβάλλουν σε ερείπια. Οι Σικούλοι βιαστικά τρέχουν από τη γύρω περιοχή, για να βοηθήσουν την πόλη: μάζες ανθρώπων έρχονται από τα βουνά του Ταύρου και της περιοχής προς τα κάτω και χτυπούν κατά τον Θουκυδίδη τους επιτιθεμένους, που τράπηκαν στη φυγή .

Τα επόμενα χρόνια το χειμώνα των ετών 415/416 π.Χ. έρχονται οι Αθηναίοι κάτω από την καθοδήγηση του Νικία για βοήθεια και ξεχειμωνιάζουν, για να μπορέσουν να επιτεθούν την επόμενη Άνοιξη εναντίον των Συρακουσών, ενώ ο Αλκιβιάδης είχε προσκληθεί στην Αθήνα για να περάσει από δίκη. Μετά την νίκη των Συρακουσών πάνω στα στρατεύματα των Αθηνών, υποφέρει η Νάξος από την τρομερή εκδίκηση των Συρακουσών. Ο Διονύσιος ο τύραννος και συγχρόνως ο Μεγάλος καταλαμβάνει το έτος 403 π.Χ. την πόλη διαμέσου ενός πολεμικού τεχνάσματος και με τη βοήθεια ενός προδότη του Προκλή . Οι κάτοικοι της Νάξου εκδιώχτηκαν και εγκαταστάθηκαν στο Ταυρομένιο. Η πόλη και η περιοχή της διαμοιράζονται στους διαμένοντες στη γύρω περιοχή αυτόχθονους πληθυσμούς. Μετά την καταστροφή της Νάξου που υποστήριξε την Αθήνα, άρχισε η ακμή του Ταυρομενίου των αρχαίων Ελλήνων. Ο πατέρας του ιστορικού Τιμαίου Ανδρόμαχος με τους πρόσφυγες από την Νάξο ίδρυσε το
358 π.Χ. το Ταυρομένιο, σημερινή Ταορμίνα, όπου θα περιγράψω στο επόμενο άρθρο μου.

Από το αεροδρόμιο της Κατάνης ως την Ταορμίνα είχα έναν καλό γερμανό συνομιλητή, που ερχότανε για πρώτη φορά στη Σικελία και επισκεπτότανε τη φίλη του που διέμεινε σε ξενοδοχείο της Ταορμίνας και μια και είχα έλθει κατ΄ επανάληψη στη Σικελία, μπόρεσα να του απαντήσω σε ένα σωρό ερωτήματά του και του πρότεινα μάλιστα ένα σωρό εναλλακτικές λύσεις επισκέψεων. Μετά την άφιξή μου στην τελική λεωφορειακή στάση, στην Ταορμίνα, αφού αποχαιρετίστηκα από τον ίδιο το Γερμανό και τη φίλη του, που τον ανέμενε, άρχισα να ανηφορίζω προς τα πάνω και ήτανε η πρώτη μου δουλειά να βρω ένα ξενοδοχείο, μια Πενσιόν, με ωραία ,πανοραματική θέα από τις πολλαπλές γνωστές δυνατότητες που υπάρχουν, όπου θα διανυκτέρευα για δυο τρεις βραδιές, ώστε άνετα να κάνω την περιήγησή μου στην πόλη και στη γύρω περιοχή.